Minoranze linguistiche storiche
“Pedies”: per en sabeda ai 19 de oril vegn fora la puntata #482 del program ladin per la televijion
[Ladino] Ence chesta setemèna l é a la leta l nef apuntament de “Pedies”, rotocalch ladin de informazion, ruà a la puntata nr. 482. I argomenc de chesta setemèna l é: La rica fin de setemèna endrezèda dai Giagres da Poza per se portèr dant a la comunanza, ge fèr cognoscer ai...
Leggi
"Pedies": in onda sabato 19 aprile la puntata #482 del rotocalco ladino
Torna l’appuntamento settimanale con "Pedies", il rotocalco ladino di informazione, giunto alla puntata n. 482. Gli argomenti di questo numero. I Giagres da Poza – la sezione dei cacciatori di Pozza di Fassa - ha organizzato un fine settimana ricco di iniziative per fare...
Leggi
Verkear en Bersntol, s sai’ noch de gare ver de òrbetn za leing en sicherkait
S geat envire der iter ver za prauchen de zuazoln u’gahenk en projekt Derver van PNRR as secht der Trentin òrbetn pet Palai en Bersntol ont s Bersntol. Men ist noch za za mòchen a gara kuriart va Apac ver za mòchen drai òrbetn ver za leing en sicherkait ont verpessern de ben en de...
Leggi
Di politike zo buana vor di alpinar kamòuschaftn von Euregio
[Cimbro] Buanen afte pèrng iz an haup beraich ombrómm ma mocht auhaltn berda haltet hert un darzuar mochtma soin guat innzonemma daz mearaste boma mage di laüt aulegante prodjèkte guat zo vornaügra un boda mang soin augehaltet. Pinn zil zo khenna pezzar di redjonàln stratedjìan un zo...
Leggi
Jungenrot Eusalp, s hòt zait ver za schraim se inn finz as de 31 van moi
[Mòcheno] Bètterbècksln, s ovòll va de biodiversitet ont s òlbe mear verkear as de strosn van telder: der alpineplòtz ist noch za belln verstea’ bos as men mechet tea’ turch a zòmmòrbet van mearer regionen va de Europeische Union ver de Alpineregion (Eusalp), asou as de...
Leggi
Rat von djungen Eusalp ma makse meldn vor atz 31 von madjo
[Cimbro] Klima bèkslom, di biodeversitét boda geat hèrta mearar vorliarantese, di aute boda auvülln di beng in di teldar: dise soinz di khempf vor in alpinar raum boma mocht ånemmen pittnar gelaichegen stratedjì zbisnen in Alpinar Redjongen vodar Européan Uniong (Eusalp), zoa azta...
Leggi
Consei di joegn Eusalp, candidatures avertes enscin ai 31 de mé
[Ladino] Mudament climatich, smendrament de la biodesvalivanza e semper più trafich te la valèdes: l raion alpin l cogn ge fèr front a desvaliva endesfides per cheles che ge vel la colaborazion de la desvaliva regions te la Strategia de l’Union Europeèna per la Region Alpina (Eusalp),...
Leggi
“Pedies”: vegn fora la puntata #481 del program ladin per la televijion
Ence chesta setemèna l é a la leta l nef apuntament de “Pedies”, rotocalch ladin de informazion, ruà a la puntata nr. 481. I argomenc de chesta setemèna l é: L campion de schi Stefano Gross l à serà su sia cariera agonistica. Do 20 egn passé co la squadra nazionèla, 165...
Leggi
"Pedies": in onda la puntata #481 del rotocalco ladino
Torna l’appuntamento settimanale con "Pedies", il rotocalco ladino di informazione, giunto alla puntata n. 481. Gli argomenti di questo numero. Il campione di sci Stefano Gross ha concluso la sua carriera agonistica. Dopo 20 anni trascorsi con la squadra nazionale, 165 gare di...
Leggi
An projekt ver de katalogasion va sèll as galòt hòt der Giuseppe Šebesta
[Mòcheno] Der poemesch etnograf Giuseppe Šebesta (1919-2005) hòt s sai’ gònz lem praucht za nemmen au informazionen as en lem ont as de gschicht van gamoaschòft van Alpn, der hòt zuaklaup vil material as ist kemmen praucht ver de konferenzn ont ver de publikasionen ont iberhaup za...
Leggi
La Pasqua nei musei e castelli del Trentino
Musei e castelli ma anche spazi archeologici e naturalistici che compongono la rete provinciale trentina sono pronti ad accogliere i visitatori in occasione delle festività pasquali e durante i ponti di primavera. Diverse le proposte culturali: dalle mostre alle visite guidate, ma anche...
Leggi
En Palai en Bersntol ist u’gaheift der workshop asn derhòltn de lòntumpau
Holz ont stoa’ sai’ de materialn as men praucht ver za paun de heff van pèrng: sai’ dinger as men vinnt asn lònt ont as de kemmen praucht en de haiser van pèrg ont as mòchen ònderst ausschaung de lòntschòft van Bersntol. Van hoff, as ist zan mearestn gamòcht van doin...
Leggi
Un progetto per la catalogazione dei lasciti di Giuseppe Šebesta
L’etnografo trentino di origine boema Giuseppe Šebesta (1919-2005) ha dedicato la sua esistenza a raccogliere informazioni sulla vita e sulla storia della comunità alpine, producendo moltissimi materiali utilizzati per conferenze e pubblicazioni, ma soprattutto per promuoverne la...
Leggi
A Palù del Fersina il via al workshop sul recupero dell'edilizia rurale tradizionale
Legno e pietra sono i materiali da costruzione tradizionali dell’edilizia rurale alpina: costituiscono dei presìdi del paesaggio e il loro utilizzo nella costruzione di edifici rurali tradizionali caratterizza in modo peculiare il territorio della Valle dei Mòcheni. Il maso (Hof in...
Leggi
I joegn i va a cognoscer la regions de la Èlpes con Arge Alp e Yoalin: se pel venjer 150 biliec Interrail
[Ladino] Da Trent envers Dispruch enscin te la Svizra, passan fora per Monaco, enscin a Lione e de retorn, envers Milan: chest l é demò un di percorsc che se pel fèr con un soul biliet Interrail, che l dèsc l met de ruèr te 33 Stac e 30.000 destinazions con un soul pass per la ferata,...
Leggi
“Pedies”: per en sabeda ai 5 de oril vegn fora la puntata #480 del program ladin per la televijion
[Ladino] Ence chesta setemèna l é a la leta l nef apuntament de “Pedies”, rotocalch ladin de informazion, ruà a la puntata nr. 480. I argomenc de chesta setemèna. En domenia ai 30 de oril a Ciampestrin l é stat festa grana per i 200 egn de la Gejiola dedicada a la Madona de Lourdes....
Leggi
"Pedies": in onda sabato 5 aprile la puntata #480 del rotocalco ladino
Torna l’appuntamento settimanale con "Pedies", il rotocalco ladino di informazione, giunto alla puntata n. 480. Gli argomenti di questo numero: Domenica 30 aprile nella frazione di Campestrin grande festa per celebrare i 200 anni della Cappella dedicata alla Madonna di Lourdes....
Leggi
De jungen kennen de alpine regionen pet Arge Alp ont Yoalin: men kònn kriang 150 zeitler Interrail
[Mòcheno] Va Trea’t ka Innsbruck ont dòra en de Schbaiz verpai ver Munchen, finz ka Lione ont bider zaruck turch Milan: der doi ist lai oa’n van roasn as men mu mòchen pet an oa’zege zeitl Interrail as geat en 33 Lander ont 30.000 platz pet an oa’zege zuch pass, turch de alpn...
Leggi
Di djungen khennen di alpinar redjongen pitt Arge Alp un Yoalin: ma gebinnt 150 zettln Interrail
[Cimbro] Vo Tria atz Innsbruck un sin auz in di Svaitz, pasarante durch München in Bavìara un dena atz Lione un bidrùmm, durch Milån: disar iz lai ummadar von viazan boma mage machan pittnan uantzegen zettln Iterrail, boda zuargitt zo riva in 33 State un 30.000 stattn un lentar pittnan...
Leggi
"Schaung envire", en Prixen de innbaich van Jor van Museum van Euregio 2025
[Mòcheno] oalnemmen ont glaich sai’ vour en gasetz: s ist sèll as pfrok hòt der Michael Gaismair en 1525, as ist gaben der vourstea’ner van pauerkriag en Tirol ont en Sòlzburg. Vinfhundert jor derno, s Jor van Museum van Euregio 2025 denkter, no en spruch “schaung envire”, asn...
Leggi
"Vardèr più inant", a Persenon l é stat l'inaudazion del An di Musees de l'Euregio 2025
[Ladino] Partezipazion e valivanza tedant da la lege: chest tant l domanèa del 1525 Michael Gaismair, che l era doventà l leader de la rebelion di paures del Tirol e del raion de Salzburg. Cinchcent egn do, l An di Musees Euregio 2025 sot l motto "vardèr più inant", l vel...
Leggi
“Schaung auz betar”, in Briksen di öffnung von Djar von Musee von Euregio 2025
[Cimbro] Toalnemmen un soin alle gelaich vorå in rècht: ditza hatta gevorst ’z djar 1525 dar Michael Gaismair, boda hatt gevüart di khempfar von pauarn in Tiról un Saltzburg. Vünfhundart djar spetar, ’z Djar von Musee Euregio 2025 übarlekk aftz ditza nå in spruch “Schaung auz...
Leggi
Monc de pèsc - Montagne di pace - N filmat da emozion viventea la mostra “La Gran Vera" a Moena
[Ladino] A scomenzèr da la fin de mèrz, la Mostra - Museo 1914-1918 "LA GRAN VERA" - LA GRANDE GUERRA: GALIZIA, DOLOMITI de Moena met dant n nef video che, col moscèr i grieves egn de vera su la Dolomites, l vel portèr dant endodanef l messaje de pèsc e de respet che à...
Leggi
L' emozionante video "Monc de pèsc - Montagne di pace" arricchisce la mostra “La Gran Vera" a Moena
A partire dalla fine di marzo, la Mostra - Museo 1914-1918 "La Gran Vera - La Grande Guerra: Galizia, Dolomiti" di Moena presenta nelle sue sale un nuovo video che ripercorre i difficili anni di guerra sul fronte dolomitico e rilancia il messaggio di pace e di rispetto che, fin dal...
Leggi
L’Europa se bina te Majon di Fascegn per rejonèr de digitalisazion e cultura
[Ladino] Dai 26 ai 28 de mèrz, te senta del Istitut Cultural Ladin “majon di fascegn” l é stat la scontrèda di membres del projet european Horizon DIGICHer, che à lurà per portèr inant sie percors de elaborazion de metodologies e bona prateghès per la digitalisazion de l’arpejon...
Leggi
L’Europa si incontra alla Majon di Fascegn per discutere di digitalizzazione e cultura
Dal 26 al 28 marzo, nella sede dell’Istitut Cultural Ladin “Majon di Fascegn” si è tenuto un incontro di lavoro per i membri del progetto europeo Horizon DIGICHer, che hanno lavorato per proseguire il percorso di elaborazione di metodologie e pratiche per la digitalizzazione...
Leggi
Nef orarie de la biblioteca “Père Frumenzio Ghetta”
[Ladino] Tel cors di ultimes egn, i besegnes di utenc de la biblioteches i é mudé, coscita ence chi di utenc de la biblioteca ladina de la Majon di Fascegn. L é cresciù l enteres per la spezifizità de la biblioteca ladina e semper più persones les domana de poder consultèr sie...
Leggi
“Pedies”: per en sabeda ai 29 de mèrz vegn fora la puntata #479 del program ladin per la televijion
Ence chesta setemèna l é a la leta l nef apuntament de “Pedies”, rotocalch ladin de informazion, ruà a la puntata nr. 479. I argomenc de chesta setemèna l é: Gome Neve, l grop de robotica de la Scola Ladina de Fascia che l é jit a Genova per dèr endesfida a 37 gropes da duta la...
Leggi
"Pedies": in onda sabato 29 marzo la puntata #479 del rotocalco ladino
Torna l’appuntamento settimanale con "Pedies", il rotocalco ladino di informazione, giunto alla puntata n. 479. Gli argomenti di questo numero. Gome Neve, il gruppo di robotica della Scuola Ladina di Fassa giunto a Genova per sfidare 37 gruppi da tutta Italia per la finale...
Leggi
Nuovo orario di apertura della biblioteca ladina “Padre Frumenzio Ghetta”
Nel corso degli ultimi anni, le esigenze degli utenti delle biblioteche si sono evolute, anche quelle degli utenti della biblioteca ladina della Majon di Fascegn. È cresciuto, infatti, l’interesse per la specificità della biblioteca ladina e sempre più persone vi si rivolgono per il suo...
Leggi
De artificial tschaikait ver de vicherlontschòft ver de zukunft, der Tirol trok vour der nai projekt Arge Alp
[Mòcheno] S heiven se va de temperatur, zaitn va truckenkait ont ausòndern meteorologischen fenomene: de bècksln van bètter sai’ stòrch as de perg alpine balder aa. De auskeareta schon en de balder passiarn òlbe ofters ont s sai’ noat groasa òrbetn ver za leing sa en plòtz. En de...
Leggi
L’IA per la silvicoltura del davegnir, l Tirol met a jir l nef projet Arge Alp
[Ladino] Aument de la temperatures, sutes e fenomenes metereologics fora de anter: i mudamenc climatics i à n gran efet ence sui bosć da mont de la region alpina. Encomai l bosch l vegn danejà bendeché e ge vel n gran lurier per l meter a post. Tel ambit de la Comunità de lurier de la...
Leggi
Da AI vor di beldar boda bartn khemmen, dar Tiról lekk au an naüng prodjèkt Arge Alp
[Cimbro] Di hitz boda khint hèrta sterchar, långe dürr un bèttadar hèrta letzrar: dar klima umbèkslom iz drå zo schedega hèrta mearar di beldar von Alpm. Di beldar khemmen hèrta mearar geschedeget un hèrta mearar soinda mångl groaze arbatn zo süacha zo rettase. Drinn in da arbat...
Leggi
Studentn va de Hoa Pildung en pasuach ka der bersntoler gamoa’schòft
[Mòcheno] En ma’ta sai’ kemmen en pasuach ka der bersntoler gamoa’schòft de Studentn va de Hoa Pildung va der ENAIP va Villazzan. Der to, as klòfft hòt van bersntoler heff, hòt se austoalt en zboa momentn. Zan earst hom se se pfuntn en de gamoa’sol va Palai. De studentn hom...
Leggi
Mendranzes linguistiches, l é stat dezidù la spartijon de più che 720 mile euro del Fon provinzièl
[Ladino] Con provediment aproà ai 21.03.2025 da la Jonta provinzièla aldò de la proponeta del president Maurizo Fugatti l é stat determinà la spartijon de la quotes del Fon provinzièl per l stravardament de la mendranzes linguistiches locales, de chel che la suma la é, per l...
Leggi
Sprochminderhaitn, u’ganommen s austoaln van 720 tausnt euro van Provinzalfond
[Mòcheno] Pet a mosnemm u’ganommen va de Provinzaljunta no en vourtschbinn van president Maurizio Fugatti, s ist toalt kemmen s Provinzalfond ver de lokaln sprochminderhaitn, as ver en 2025/2026 va 726.517,24 euro ist. Derzuagem s pflichtrot va de Konferenz van Minderhaitn en sitz va de...
Leggi
Zungmindarhaitn, augetoalt mearar baz 720 tausankh euro von provintziàl Font
[Cimbro] Pittnan provedimént ågenump vodar provintziàl Djunta vorgelekk von vorsitzar Maurizio Fugatti izta khent detzidart bia auzotoala ’z gèlt von provintziàl Font augelekk zo schütza di zungmindarhaitn, in gåntzan dar Font hatt drau vor di djar 2025/2026 726.517,24 euro. Dòpo...
Leggi
Studenti dell’Alta Formazione in visita alla comunità mòchena
Si è svolta ieri una visita di studio presso la comunità mòchena degli alunni dell’Alta formazione dell’Istituto ENAIP di Villazzano. La giornata, incentrata sui masi mòcheni, si è articolata in due parti. La prima si è svolta presso la sala comunale di Palù del Fersina: ai...
Leggi
“Pedies”: per en sabeda ai 22 de mèrz vegn fora la puntata #478 del program ladin per la televijion
[Ladino] Ence chesta setemèna l é a la leta l nef apuntament de “Pedies”, rotocalch ladin de informazion, ruà a la puntata nr. 478. I argomenc de chesta setemèna l é: “Genius – Leonardo da Vinci anter Èrt e Scienza”: i studenc de la clasc terzes di licees scientifich e...
Leggi
"Pedies": in onda da oggi sabato 22 marzo la puntata #478 del rotocalco ladino
Torna l’appuntamento settimanale con "Pedies", il rotocalco ladino di informazione, giunto alla puntata n. 478. Gli argomenti di questo numero: “Genius – Leonardo da Vinci anter Èrt e Scienza”: gli studenti delle classi terze dei licei scientifico e artistico della...
Leggi