Minoranza cimbra


Cultura
Venerdì, 20 Giugno 2025

ORF 1 un ORF Sport mang khmemen gesek in gåntz Trentino

[Cimbro] Åhevante von fintzta 19 von prachant 2025 vort di trasmisiongen vo ORF 1 un ORF Sport mang khemmen gesek vo alln in gåntz Trentino. Dar senjàl vodar österraichege televisiong boda sin vor bintsche bochan iz khent gevånk lai in an toal vodar Provìntz est, ankunto in an...


Leggi
Cultura
Martedì, 10 Giugno 2025

’Z iztase gemacht verte un iz gånt garècht di editziong 2024-25 vo "dar Euregio bokhennt di schualn”

[Cimbro] ’Z soinda khent vürgelekk ettlane sachandarn, übarlegom, tagung, didaktìk spildar übar di tème zo arbata pittnåndar übar di grentzan, übar dar stòrdja, übar di zungen un mearare åndre argoméntn boda ågian garade saiz dar istitutziong, saiz in lentar: dar prodjèkt...


Leggi
Cultura
Giovedì, 05 Giugno 2025

"An Viazo atz Lusérn" a spil boda kontàrt di burztan

[Cimbro] Vonar idea auzkhent von untarschualn vo Folgrait, Lavròu un Lusérn, ågenump un gezalt von Dianst vor di zungmindarhaitn un auzantn sachandarn nå in sèll boda auzmacht dar artìkl 24 von provintziàl gesetz n. 6 von 2008, boda vürlekk an font zo schütza un auzohalta di...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 28 Maggio 2025

Schütz zo zügla ’z vich afte pèrng un zo schütza di biodiversitét, di vorsch mochan khemmen inngètt vor atz 30 von prachant

[Cimbro] ’Z izta zait sin atz 30 von prachant innzogeba in vorsch zo haba in schütz boma vennt drinn in auzschraib auzgètt vodar Provìntz zo schütza un auzohalta berda haltet ’z vich zo pèrge. ’Z soinda khent untargelekk in gåntzan 3,2 mildjü euro auzohalta prodjèkte boda håm...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 28 Maggio 2025

Von 19 von madjo vort di vorsch zo schütza di lentar boda stian åna laüt

[Cimbro] Åhevante von 19 von madjo vort iz möglich inngem in vorsch zo haba in schütz auzzorichta di haüsar bodase vennen in di 32 kamöündar boda soin khent zornìrt zo üntarstütza nå in prodjèkt zo helva in sèlln lentar bodasan håm mångl obromm di laüt gian zo leba vort. Dar...


Leggi
Cultura , Europa e attività internazionali
Mercoledì, 28 Maggio 2025

Euregio, viazarn a djar åna grentzan in Tiról, Südtiról un Trentino

[Cimbro] Viazarn in Tiról, Südtiról un Trentino pinn treno, bus, kublpån vor a gåntzez djar pittnan uantzegen zettl: dar Euregio Ticket bart palle a realtét. Da håmz gemacht bizzan dar vorsitzar von Euregio un vodar autonome Provìntz vo Poatzan Arno Kompatscher pittnåndar pinn...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 21 Maggio 2025

Di taütschan mindarhaitn vennense in Roban

[Cimbro] In sunta atz 18 von madjo, in Roban, a zimbarlånt vodar zimbarmindarhait von hoachpon vo Slege, izzese gevuntet di djarlich trèffung von “Einheitskomitee der historischen deutschen Sprachinseln in Italien”. Dar Komitàt, augelékk ’z djar 2002, lékk panåndar åmte un...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 21 Maggio 2025

Burtzan - Radici. Stòrdje vo baibar, arbat un pèrge

[Cimbro] Dar Kulturinstitut Lusérn hatt gearn z’zoaga “Burtzan. Stòrdje vo baibar, arbat un pèrge”, da naüge auzlegom von Museo Lusérn, zo halta a mint di baibar vo Lusérn, boda, haltante hèrta hert, håm gemacht übarlem da zimbar mindarhait fin haüt. Di auzlegom, zuargelekk...


Leggi
Cultura
Lunedì, 12 Maggio 2025

Di européan tang von müln, bazta khint getånt in Trentino

[Cimbro] Da autonome Provìntz vo Tria darkhennt in etnografesche musee, in ekomusee un in alln in åndarn zentrum boda gem vèrt dar materielle kultùr an stratègeschen vèrt vor di lentar. Plètz boda haltn lente ’z gedenkh un di identitét, dise schütz soin guat zo kontàra un zo...


Leggi
Cultura
Giovedì, 17 Aprile 2025

Di politike zo buana vor di alpinar kamòuschaftn von Euregio

[Cimbro] Buanen afte pèrng iz an haup beraich ombrómm ma mocht auhaltn berda haltet hert un darzuar mochtma soin guat innzonemma daz mearaste boma mage di laüt aulegante prodjèkte guat zo vornaügra un boda mang soin augehaltet. Pinn zil zo khenna pezzar di redjonàln stratedjìan un zo...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 16 Aprile 2025

Rat von djungen Eusalp ma makse meldn vor atz 31 von madjo

[Cimbro] Klima bèkslom, di biodeversitét boda geat hèrta mearar vorliarantese, di aute boda auvülln di beng in di teldar: dise soinz di khempf vor in alpinar raum boma mocht ånemmen pittnar gelaichegen stratedjì zbisnen in Alpinar Redjongen vodar Européan Uniong (Eusalp), zoa azta...


Leggi
Cultura
Giovedì, 03 Aprile 2025

Di djungen khennen di alpinar redjongen pitt Arge Alp un Yoalin: ma gebinnt 150 zettln Interrail

[Cimbro] Vo Tria atz Innsbruck un sin auz in di Svaitz, pasarante durch München in Bavìara un dena atz Lione un bidrùmm, durch Milån: disar iz lai ummadar von viazan boma mage machan pittnan uantzegen zettln Iterrail, boda zuargitt zo riva in 33 State un 30.000 stattn un lentar pittnan...


Leggi
Cultura
Giovedì, 03 Aprile 2025

“Schaung auz betar”, in Briksen di öffnung von Djar von Musee von Euregio 2025

[Cimbro] Toalnemmen un soin alle gelaich vorå in rècht: ditza hatta gevorst ’z djar 1525 dar Michael Gaismair, boda hatt gevüart di khempfar von pauarn in Tiról un Saltzburg. Vünfhundart djar spetar, ’z Djar von Musee Euregio 2025 übarlekk aftz ditza nå in spruch “Schaung auz...


Leggi
Cultura
Giovedì, 27 Marzo 2025

Da AI vor di beldar boda bartn khemmen, dar Tiról lekk au an naüng prodjèkt Arge Alp

[Cimbro] Di hitz boda khint hèrta sterchar, långe dürr un bèttadar hèrta letzrar: dar klima umbèkslom iz drå zo schedega hèrta mearar di beldar von Alpm. Di beldar khemmen hèrta mearar geschedeget un hèrta mearar soinda mångl groaze arbatn zo süacha zo rettase. Drinn in da arbat...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 26 Marzo 2025

Zungmindarhaitn, augetoalt mearar baz 720 tausankh euro von provintziàl Font

[Cimbro] Pittnan provedimént ågenump vodar provintziàl Djunta vorgelekk von vorsitzar Maurizio Fugatti izta khent detzidart bia auzotoala ’z gèlt von provintziàl Font augelekk zo schütza di zungmindarhaitn, in gåntzan dar Font hatt drau vor di djar 2025/2026 726.517,24 euro. Dòpo...


Leggi
Cultura
Venerdì, 07 Marzo 2025

“Djunge afte pèrng: prodjèkte zo leba, z’arbata un untarnemmung” ’z hefta å dar prais Arge Alp 2025

[Cimbro] Pinn titl “Djunge afte pèrng: prodjèkte zo leba, z’arbata un untarnemmung” da autonome Provìntz vo Tria, bada hatt di vorsitzarung vodar Arbat Kamòuschaft, hatt zornìrt in grunt tèma von Prais Arge Alp 2025, pinn zil zo geba ’z bort in lentar von pèrng in soi tagliche...


Leggi
Cultura
Giovedì, 06 Marzo 2025

Akadèmia von Euregio 2025: di djungen mangse innschraim

[Cimbro] Ren übar bia zo leba afte pèrng, von alpinar habitat un von klima bèkslom, khennen di grünt von Euregio Tiról - Südtiról -Trentino un nemmen toal in Forum vo Alpbach: dise un vil åndre okasiongen opfarta di Akadèmia von Euregio 2025. Dar formatziong mangda nemmen toal di...


Leggi
Cultura , Europa e attività internazionali
Giovedì, 30 Gennaio 2025

Euregio Brussels School 2025: ma makse innschraim sin atz 28 von hornung

[Cimbro] Gian z’sega bazta vürkhint hintar in türn von européan istitutziongen atz Bruxelles, vorstian bia ’z funtzionarta un bazta tüat da européan Uniong un da internatzionàl diplomatzia, drauren garade pinn politike un pinn hoachan funtzionardje un vången di ECTS (European...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 29 Gennaio 2025

40 tzege Konferéntz von zungmindarhaitn, dar Marchiori: “Bichtege tème vor haüt un vor di djar boda khemmen vor di ünsarn kamöüschaftn”

[Cimbro] Pittar vorzitzarung von provintziàl asesór vor di politike vorz gehaüs, schatz un demanio, un zo macha khennen di Autonomì, Simone Marchiori, azpe vortretar von vorzitzar vodar Provìntz Maurizio Fugatti, iztase gehaltet an erta atz 28 von hoachnach, in setz palatz von Dante...


Leggi
Cultura
Lunedì, 20 Gennaio 2025

ARGE ALP 2025 Pinn trèff von “Vorsitzarung Trio” hefta å ’z djar vodar trentinar vüarom

[Cimbro] ’Z hatta ågeheft ’z djar vodar vorsitzarung vodar autonome Provìntz vo Tria vo Arge Alp. ’Z iztase gehaltet, defatte, an fintzta atz 16 von hoachnach in setz vo Dante Platz dar earst istitutzionàl trèff von “Vorsitzarung Trio”: di vitzevorsitzaren Francesca Gerosa hatt...


Leggi
Attualità , Cultura
Giovedì, 16 Gennaio 2025

Summar kürs full immersion atz inglés un atz taütsch, ma mage åhevan innzoschraibase

[Cimbro] ’Z izta zait sin di viare in tages von 11 von hornung 2025 innzogeba in vorsch zo nemma toal in progråmm zo giana in auzlånt augelekk vodar provintziàl Vüarom boda vürlekk zo nemma toal atz kürs full immersion atz inglés un atz taütsch boda bartn innhaltn drai bochan auz...


Leggi
Attualità , Cultura
Giovedì, 16 Gennaio 2025

Est makmase innschraim in “Progråmm Auzzotauschanse zbisnen Djunge”

[Cimbro] Sin atz 28 von hornung izta zait innzoschraibase dar viarunzbuantzege editziong von “Progråmm Auzzotauschanse zbisnen Djunge” an initziatìf augelekk von Åmt vor da lånt pintom un zo geba vèrt in trentinar in auzlånt – Åmt vor da internatzionàl mittarbat vodar autonome...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 02 Gennaio 2025

Naüge kritèrdje zoa auzohalta di bichtschaft afte pèrng

[Cimbro] Pinn zil auzohalta di geschèft von lentar un zoa azta di laüt nèt gian vort von lentar vort bait vodar statt, da provintziàl Djunta hatt ågenump naüge bichtege kritèrdje zuarzogeba schütz boda mang helvan auzolega bichschaftege ativitét un dena zo machase stian vor långa...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 30 Dicembre 2024

Dar Kulturinstitut Lusérn bokhennt soine laüt

Dar tage von Lusérnar Boinichtn, atz 21 von Kristmånat, iz gest an okkasióng zo lüsna bazta iz khent vürgetrakk haür von Kulturinstitut Lusérn, zo reda alle pittnåndar vodar lusérnar zung un kultur un auzolesa naüge idée von laüt un von feròine. Disar momént iz o gest dar earst...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Martedì, 17 Dicembre 2024

Bachdokhtur, bazta bèkslt

[Cimbro] Åhevante von djar boda khint barta bèksln dar dianst von bachdokhtur. ’Z hattz auzgemacht an vraita atz 13 von kristmånat da provintziàl Djunta, vorgelekk von asesór afte gesunthait un sotziàl politike Mario Tonina, boda hatt gètt mandàtt in provintziàl Åmt vor di...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Martedì, 17 Dicembre 2024

Studjåntzentrum afte autonomìan, nominàrt di toalnemmar von Komitàtt von espèrte

[Cimbro] Ma hatt ågeheft auzolega in "Studjåntzentrum afte autonomìan” boda iz gest khent vorgelekk in trèff bodase iz gest gehaltet atz Borghetto in okasiong von 50° gedenkhdjar von zboate Statùtt vo Autonomì un bidar gekheart vorzolega atz 5 von herbestmånat, in tage boma...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Martedì, 17 Dicembre 2024

Folgrait, a naüge haus vor di Pompìarn un Pèrkrettungsdianst

[Cimbro] “Di mittarbat zbisnen Pompìarn un Pèrkrettungsdianst iz a gåntz a schümmaz sachan, un hatt an grüntlichen vèrt in di emerdjéntzan. Ma darzuar in groaz vèrt boda hatt di sicharhait, di bèlt von fraiböllegen trakk vür vil åndre vèrt boda soin toal vodar Autonomì von...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 16 Dicembre 2024

Kanél aftz taütsch vo ORF 1 un ORF Sport, est makmase seng in Palai o

[Cimbro] Da provintziàl Djunta, vorgelekk von vorsitzar Maurizio Fugatti, hatt ågenump un dena zuargètt in dianst zo zoaga di trasmisiongen von taütschan kanél ORF 1 un ORF Sport, sterchrante in senjàl zoa azza mang khemmen gesek pittnar hoachan qualitét in da gåntz provìntz. Disa...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 16 Dicembre 2024

Augelekk di feroine “Artìkl 6”: a naüga natzionàl nètz vor di zungmindarhaitn

[Cimbro] ’Z izta khent ufitzièll vürgelekk in di Saal von Institùt vo Santa Maria in Aquiro, vorå mearare vortretar von lentar von zungmindarhaitn da naüge feroine “Artìkl 6” gehoazt asó peng in artìkl 6 vodar belesan Kostitutziong, boda bill schützan di zungmindarhaitn...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 09 Dicembre 2024

Zungmindarhaitn: vornaügart dar arbat Tisch vor di kamunikatziong

[Cimbro] Pittnan provedimént ågenump vodar provintziàl Djunta vorgelekk von vorsitzar Maurizio Fugatti izta khent vornaügart dar arbat Tisch afte komunikatziong von zungmindarhaitn zornirante di toalnemmar. Augelekk in månat von hornung 2012 – nå in sèll boda hatt gehatt khött di...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 02 Dicembre 2024

Stian garècht ka schual in da didjitàl zait, di naüng vüar linee vodar trentinar schual

[Cimbro] Ågenump atz 22 von bintmånat vodar provintziàl Djunta, vorgelekk vodar vitzevorsitzaren un asesören vor di schual, kultùr un spòrt, politike vor di familfja, vor di djungen un glaiche oportunitét Francesca Gerosa di “Vüar linee zo stiana pezzar ka schual in da didjitàl...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 28 Novembre 2024

Trentinar vorsitzarung vo Arge Alp, auzgemacht bia vürzogiana

[Cimbro] Ånemmante atz 25 von vorgånnate bimmant di vorsitzarung vo Arge Alp in vuaz von Kanton Tessin, da autonome Provìntz vo Tria mocht est nidarleng in progråmm un vürvüarn di istitutzionàln sachandarn boda ågian dar arbar Kamòuschaft von alpinar redjogen, ditza sin azta di...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Mercoledì, 27 Novembre 2024

Da 39tzane Konferéntz von Zungmindarhaitn durchgevüart von asesór Marchiori

[Cimbro] ’Z iztase gehaltet in mòrgas von 20 von Bintmånat in da Trentino Saal, in Palatz vo Dante Platz da 39^ Konferéntz von Zungmindarhaitn, durchgevüart von provintziàl asesór vor di politike vorz haus, schatz, demanio un zo macha khennen di autonomì, Simone Marchiori,...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 25 Novembre 2024

"Zimbar Earde": pubblicata la puntata n. 913

Per la prima volta da regolamento interno del Consiglio della Provincia autonoma di Trento, una seduta interamente dedicata alle minoranze linguistiche dei cimbri, mòcheni e ladini, che si rinnoverà così ogni anno. Interviste a Matteo Nicolussi Castellan (Autorità per le Minoranze...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 14 Novembre 2024

Soin guat innzonemma di laüt bodada nèt soin guat zo höara garècht

[Cimbro] Gem zuar in laüt bodada nèt gehöarn garècht, da soin schiar 500 in Trentino, zo maga nützan di öffentleschen dianst, daz earst vo alln di sèlln boda ågian dar gesunthait, ma o zo maga gian z’sega an auzlegom, gian z’sega a schauspil a teatro un darzuar machan bizzan un...


Leggi
Cultura , Famiglia, sociale e comunità
Mercoledì, 13 Novembre 2024

"Zimbar Earde": pubblicata la puntata n. 911

Per i lusernesi dispersi per il mondo, Ognissanti è un giorno importante anche perché hanno l’occasione di tornare in paese, parlare in cimbro e sentirsi così ancora parte della comunità e del popolo di Luserna; le tradizioni legate ai defunti stanno cambiando ed anche a Luserna arriva...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 07 Novembre 2024

Djunge ladinar, möknar un zimbarn vüarn vür soi zung un soi kultùr

[Cimbro] Di idéa iz ainfach ma di magat håm an groazan vèrt: innvången di djungen boda gehöarn dar ladinar, dar möknar un dar zimbar kamòuschaft in stratedjìan augelekk lai vor se zo machase khennen pezzar, haltante kunt ke di djungen schaung net å vil di televisiong un lesan...


Leggi
Cultura , Famiglia, sociale e comunità
Mercoledì, 30 Ottobre 2024

"Zimbar Earde": gezoaget vor da 908° bòtta

[Cimbro] Ka Tria in Palàtz Trentini, di Autority vor di zungmindarhaitn vodar Provìntz vo Tria hatt geredet übar bazze hatt vürgetrak in vorgånnate djar; dar don Giorgio Cavagna iz vortgånt vodar Zimbar Hoachebene; atz 29 von herbestmånat soinda khennt gevairt di hundart djar vodar...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Mercoledì, 30 Ottobre 2024

Zuargètt in Trentino di vorsitzarung vo ARGE ALP 2024-2025

[Cimbro] Åhevante von 25 von bimmat 2024 sin atz 24 von bimmat 2025 da autonome Provìntz vo Tria bart håm di vorsitzarung vo ARGE ALP, da arbat Kamòuschaft von alpinar redjongen. Åzonemma ditza hoach Åmt auz in Kantòu Ticino, pittnar zerimònie bodase iz gehaltet in da Gottardo Arena...


Leggi
Cultura , Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 28 Ottobre 2024

"Zimbar Earde": pubblicata la puntata n. 910

A 73 anni è scomparso improvvisamente il maestro del cimbro settecomunigiano Lauro Tondello, molto stimato anche a Luserna; Maria Nicolussi Anzolon festeggia 103 anni con il Commissario del Comune di Luserna Nerio Giovanazzi; la Corale Cimbra è rientrata da un viaggio culturale a Como; i...


Leggi