Venerdì, 03 Ottobre 2025 - 10:37 Comunicato 2760

Von Trentino hefta å dar pruf vo Arge Alp: pürgar un schualn protagonìstn kontra in aluviongen

Traduzione in cimbro

[Cimbro] Da autonome Provìntz vo Tria iz vorånavür von naüge prodjèkt augelekk drinn in da Arbat Kamòuschaft Arge Alp boda, åhevante von månat von hoachnach 2026, bart süachan zo macha vorstian in laüt baz ma mocht tüan azta hebat vürzokhemma an aluviong. Di initziatìf nidargelekk von Dipartimént Zivìl schütz, beldar un gebillt vodar autonome Provìntz vo Tria iz sa khent ågenump vor earst von Direktìf Komitàtt vodar Arbat Kamòuschaft von alpinar redjongen un bart khemmen besteteget vodar Konferéntz von Kape Govèrno vo Arge Alp bodase bart haltn ka Tria atz 24 von bimmat boda khint.
Ma hatt vorstånt ke machan lai di arbatn auzohalta ’z bazzar – baispil spèrrn un schützlavìn – iz nèt genumma zo sichra di laüt azta hettat vürzokhemma an aluviong. Teknolodjìan un infrastruktùrn, defatte, soin nèt genumma zo geba a djüsta sicharom, azta di laüt lengse sèlbart in perikolo. Asó hattma übarlekk az saibe gåntz bichte machan bizzan hoatar bia un baz ma mocht tüan balda soin dise perikole un asó helvan in pürgar zo vorstiana djüst bele riskie ma loaft. “Schützanse von idrogeologesche riskie iz möglich lai azta aniaglaz vo üs gitten zo tüana vor ditza – asó hatta khött dar koordinator von prodjèkt Stefano Fait, djeneràl diridjént von Dipartimént zivìl Schütz, beldar un gebillt vodar Provìntz – pitt disarn initziatìf böllbar azta di laüt rendarnen kunt vo ditza, bar bölln innvången pürgar un istitutziongen zo macha an prodjèkt boda hatt azpe khèrn di sicharom un di responsabilitét vodar gåntzan kamòuschaft”.
Ragazzi di trentasette scuole impegnati nella prevenzione degli eventi alluvionali (fumetto “Alluvioni a catinelle”) [ Archivio Servizio Bacini Montani]

Dar Trentino hatt sa gelirnt vil aftz ditza ankunto in européan prodjèkt LIFE FRANCA, boda hatt inngevüart naüge struméntn zo nütza zo geba garadege informatziongen, struméntn boda innvången aministratör, famildje un studjéntn. Gåntz guat soinda gånt di sachandarn boda soin khent getånt pinn studjént vodar mittlschaul boda, durch labör un didaktik strumentn gemacht lai vor ditza – zbisnen disan an comics gemacht ad hoc – håmsa gemak vorstian mearar un lirnen bazta geat getånt un dena håmsa gemak machan khennen dise sachandarn in eltarn o.

Dar naüge prodjèkt iz starch gepuntet in Strategesche Progråmm vo Arge Alp übar in tèma “Drauschang pellar afte natural riskie un afte katastrofe”, gitt zuar zo lega panåndar alle dise esperientzan un darzuar seng un vorstian bazta  tüan di åndarn alpinar redjongen o, vürvüarante pittnåndar komunikatìf stratedjian. Trentino, Lombardia, Tiról, Saltzburg Tessin Kantòu un Südtiról bartn arbatn asó pittnåndar geschützt vodar Bavìara, von Graubünden Kantòu un von  Vorarlberg, zo vorstiana bele strumentn zo nütza zoa zo maga håm an uantzegen kulturàl grunt vor di kamòuschaftn von gåntz alpinar raum.

In dise zboa djar boda bart innhaltn dar prodjèkt bartnda khemmen augelekk trèff boda bartnse vennen drauzoreda tèknesche un aministratör un no, workshop vor di pürgar un initziatìvan augelekk garade vor di schualn, sin zo riva aftn lest tagung boda bart khemmen gezoaget bazma hatt getånt un bo ma sait gerift. Dar gåntz prodjèkt iz gezalt vo Arge Alp boda untarlekk in gåntzan 120.000 euro, dar prodjèkt iz darkhennt azpe stratègesch vodar arbat Kamòuschaft boda in allz daz sèll boda khint getånt lekk hèrta vorånavür schützan di umbèlt, adatarnse in klima bèkslom un abelirnen di naüng djeneratziongen. 

Übarsetzt von Schaltarle vor di zung von Toalkamou vodar Zimbar Hoachebene 

Arge Alp in an arbat kamòuschaft augelekk atz 12 von bimmat von djar 1972 atz  Mösern, in Tiról, pinn zil z’arbata übar tème boda ågian alln un boda innvånk schiar 26 mildjü laüt.
’Z nemmnda toal in Arge Alp, ’z Taütschlånt pinn Frai Stato vodar Baviara, ’z Österraich pinn Länder Vorarlberg, Tiról un Saltzburg, ’z Beleschlånt pinn zboa autonome Provintzan vo Poatzan un Tria un pittar Redjong Lombardia, di Svaitz pinn Kantöü Graubünden, Saknt Gallen un Tessin.
 
 

(cdt)


Immagini