Lunedì, 20 Ottobre 2025 - 16:13 Comunicato 3080

Garift en Palai en Bersntol der convegno as en osteraichische schraiber as gaben ist do en Tol
Drai ta va austausch as de gschicht Grigia van Musil as der sai’ plòtz vinnt en Bersntol

Traduzione in mòcheno

[Mòcheno] Der schraiber, as der summer 1915 abia offiziar va Osteraich-Ungarn as de pèrng van tol vartrim hòt, hòt mearer elementn van sèlln zaitn, va de lòntschòft, van lait ont van sai’na pauer- òrbetn ont aa van bersntolerisch en de gschicht “Grigia” galeikt. De zboa protagonistn, Homo, an gruamingegner ont Grigia, a paierin va Palai, trèffn se ont hom se gearn tsbischn de teitschn ont de gruam, pet an inndruck oft a vòrt va fiaba ont va verzauber, òndra vert va vervluachung oder gor va zòmmschlogung.
En de drai ta van convegno en Palai en Bersntol, va de 17 as de 19 van schanmikeal, de gschicht, as arauskemmen ist s earste vòrt en 1921, ist kemmen austsuacht en de mearer aspektn ont zòmmpuntn en lem van sai’ autor, as pakònnt mear as òlls ver en sai’ musterbèrk “Der Mann ohne Eigenschaften”.
Der Alessandro Fontanari ont der Massimo Libardi, zboa van greasestn auskenner van Musil, en convegno en Palai [ Foto BKI]

De relatorn hom derklòrt en de sai’na paitrong abia as gaben ist s Tol en de sèll zait ont en Kriag, bos as men kònnt song as de sait va de etnografi en de doi gschicht, de sai’ etik- gadònkn ont de sai’ roas en ònder “Zustand”. Ober s hòt nèt valn kennt der literarische kontekst ont de influssn zan paispil van misticismus ont va de taitsch “Dorfgeschite”, bos as men vinnen kònn va de gruamòrbetn en de literatur ont òndra mearer technischa aspektn, abia zan paispil de problemen as men vinnt za ibersetzn de bèrkn ont en de grenz as men gem mias en de autobiografischn spekulazionen. A session hòt gahòndelt van mittl as men prauchen kònnt za gem pakònnt en de lait de eirter as inspiriart hom de doin literarischn autorn, abia zan paispil de Rilke Promenade va Arco.
De studiumta sai’ envir gòngen pet de vourviar van film gamòcht va de taitsch television WDR pet de regi van M. Haentjes as en Robert Musil en Trentin en 1994 ont pet a runde van an ettlena kilometer pet vourlesungen as en be “Musil en Bersntol” as hòt mearer punktn bo as pasn tèkstn van Musil ont as men vinnen kònnt aa en de web-saitn van Bersntoler Kulturinstitut, pet de audio gamòcht van tria’tner Schulainstitut Rosmini.
Der convegno ist kemmen organisiart van Bersntoler Kulturinstitut abia toal van programm van PNRR “De kròft va der sprochminderhait: s bider augea' van a taitsches dorf en sud van Alpn”, projekt M1C3I 2.1, intervento 4 – seminarn, iniziativn, mittoal as de sprochminderhait. S hom toalganommen lait va mearer saitn ont as runt aupast hom ont enteressiart gaben sai’.

Ibersetz van Bersntoler Kulturinstitut

(lt)


Immagini