Mercoledì, 16 Luglio 2025 - 13:13 Comunicato 1984

Traduzione in mòcheno
"Gapètt va glos": de nai ausstell kan Museum Per Via

Innbaich en vraita as de 18 van heibeger, um vinva ont a hòlbs nomitto ka Pieve Tesino

En vraita as de 18 van heibeger um vinva ont a hòlbs nomitto en Piazza Garibaldi (Vaon) ka Pieve Tesino, barts kemmen inngabichen “Gapètt va glos. Leggende Per Via. Gschicht va hausiarn en ost Europa”: an laf en de kunstòrbetn va Luigi Ballarin ont de gschichtn va Mauro Neri ver za kennen en trèff zbischn de krumer, de lait as handln van Bersntol, ont de legende van pauern va de Transilvania. A gschicht va tauschn ont va as trong direkt en hèrz va de Europa.
De ausstell ist gamòcht van Bersntoler Kulturinstitut pet de regiar va de Ambasciata va de Romania ka de Heiligesitz ont der Sovran Kriager Organisasion va Malta.
Luigi Ballarin, Madonna con bambino [ Fondazione Trentina Alcide De Gasperi]

Der Museum Per Via va Pieve Tesino geat envire pet de nètz va de pasuach embiart vert ver zeichen iconaimperojarder ont tuat au de aussicht en òndra krumer aa, za suachen nètzn ont untersichtn petn tesinerlem. Ver de ausstel va haier, as tuat au as de 18 van heibeger ont bart envire gea’ finz as de 11 van genner, hòt men u’pfònk za klòffen van lem va krumer, de lait as hausiarn van Bersntol as òll jor, en herbest, sai’ vort van sai’ lònt za suachen glick. De hom van òlls verkaft, van plinder za vlicken finz en de vaierstoa’, van hailegenpilder finz en de ikone va gloss, ont dòra sai’sa umkeart en de berm van sai’na familie lai za Oastern. De giri gamòcht van krumer as de ben van Osteraicheraich hom sa trong iberhaup keing en Ost Europa, finz en de romen region va de Transilvania.
Ont s ist prope ver dòs as geat au der projekt ver de ausstell Gapètt va glos. Leggende Per Via. Ver za suachen a ker berm ver de kelt van binter, de bersntoler hom tsuacht tschloven en de familie va pauern va de Transilvania. De loatekait van vèrr plaim va hoa’m ist miner gaben bavai de doi gamoa’schòft ist  vraindle gaben, ont de stimmen as umen vaier stonnen sai’ hom ausòndra gschichte derzeilt. A toal nia gaheart, òndra vrai’tlech, pet haupspiler pet verschi’dena na’m ober pet laischiar glaicha gschichte as men hòt galisnt en de filò van trentinische telder.

Der schraiber Mauro Neri, as klaup zua ont mòcht kennen de trentinische gschichtn, hòt tsechen en doi nai kultural obècksl a moglechkait ver za tschbinnen drau en de punktn as u’hengen de gschichtn  van roasn van krumer ont de europeische kultur. Der hòt asou gamòcht a roas va “folknarratif” zbischn der Trentin ont de Romania ont hòt ibergem en venezian moler Luigi Ballarin, an roaser va haitzegento as de balkanische ont mediorientaln strosn, de òrbet za ibersetzn de pilder ont de vòrm van immaterial pahalter. De viarung as men lep en de earste toal va de ausstell ist an envire ont zaruck gea’ zbischn de beirter tschrim van Neri ont de kunstòrbetn van Ballarin, pet a suach van gschichtn ont van miten van bersntoler ont rumener immaginar. En zbaite stuck, enveze, hòt men tschauk de ikone va glos as de krumer hom verkaft ont as de pauern hom gamolt prope bail de sèll munentn van binter. De hom gamolt ortodosseta hailega lait, oa’vòcheketa figurn pet lebeta vòrm ont vòll va religion. Ballarin nimmt de doi figurn, vil vòrt ganommen van gschichtn van Vangeli ont van Haileng, ont leik sa as de tovl pet akrileketa vòrm ont smalto. De laf hòt se sperrt pet zboa figurn gamolt direkt as glos van Ballarin.

De zait as ist vergòngen ont de zait va hait as tea’se innzopfen, petn museum as nimmp en verschidena virm s gadònk van glam augòngen en 2023 pet de ausstell Varmen de Haileng, bou as ‘trittln’ as de ben va de Europa sai’ gaben de druck van editorn Remondini verkaft van tesiner krumer. De ausstell, as ist kemmen organisiar gor va de Silvia Vernaccini, ist kemmen gamòcht zòmm petn Bersntoler Kulturinstitut ont pet de regiar va de Ambasciata va Romania ka de Heiligesitz ont der Sovran Kriager Organisasion va Malta.

De ist kemmen ausstellt ver en earste vòrt en 2022 en Pischofpalast va Oradea en Romania, gèltsgott en de hilf va Aurel Chiriac, schoa’ viarer van Museum va Oradea, ober iaz en Balschlònt kemmen pet naia kunstòrbetn van kunstler Ballarin ont vertiavung as de gschicht asn hausiarn van bersntoler krumer.  

De innbaich
De innbaich bart se hòltn en piazza Garibaldi (Vaon) ka Pieve Tesino, dernem en Museum Per Via, en vraita as de 18 van heibeger um vinva ont a hòlbs nomitto.

S barn viarn de vourstell va de ausstell de kuratorn, de tenz van bersntoler folkgrupp, de Palaearlearmusikantn va Palai en Bersntol ont der Grupp van jungen ont van diarnen van Pfòrrhaus van Haile Marco ont va de Rumener Ortodossekirch va Trea’t as barn se trèffen ont schaung lòng de aigene tròchtn pet en fokgrupp va Pieve Tesino.

De vourstell bart riven pet de viarung va de ausstell ont eppes za èssn.
Inntritt a’ne kostn, s praucht nèt u’melln se.
Benns scheila bètter ist, de vourstell bart se hòltn kan Mearerdinstzentrum va Pieve Tesino.

De ausstell
De ausstell bart offet sai’ en de stunnen va offetzait van Museum, van eirta finz en pfinsta va um 14.30 finz um 18.30 ont van vraita finz en sunta va um 10 en de vria finz um 13.00 ont va um 14.30 finz um 18.30. Òll sunta barts hom de viarung inngahòltn en inntrittkartl um viara nomitto en Museum Casa De Gasperi ont um vinva ont a viartl en Per Via.
As de 26 van heibeger ont as de 30 van agest, va um viara finz um vinva nomitto, barn kemmen gamòcht zboa ausòndra viarung en de ausstell vourstellt van zboa kuratorn Mauro Neri ont Luigi Ballarin. Men kònnt se u’mèlln en numer 0461.314247 ont en 347.3692738.

Ver mearer nochrichtn schaung de sait www.museopervia.it

Ibersetz gamòcht van Sprochtirl va de Tolgamoa'schòft Hoa Valzegu' ont Bersntol

(cdt)


Immagini