Venerdì, 26 Settembre 2025 - 12:39 Comunicato 2657

Bait birtschaiser en Bersntol, ka Sauris en Friuli hòt se gahòltn de learpasuach

Traduzione in mòcheno

[Mòcheno] Sauris, en Friuli, ist oa’n van earstn derver en Balschlònt as hòt guat u’ganommen der model “Birtshausdorf”, ont asou gilt gem en de paupahalter pet de nain virm za gem platz bou za stea’ ont plaim guat en de gamoa’schòft. An model as hòt a hilf gem ver za mòchen nèt vort gea’ za lem de lait ont aupaun a turistik opfer pet a lokal identitet. De “sòch” Sauris ist kemmen untersuacht en rif va de vouder boch ver en u’learbe “De kunst za nemmen u’. Birtschausdorf en Bersntol”, notschauck van TSM - Trentino School of Management. De doi naiòrbet mòcht toal van projekt zuazolt van PNRR, “De kròft va de sprochminderhait: s bider augea’ van taitschn derver en sud van Alpn”, as hòt abia zil der sèll za verpessern ont lem guat en Bersntol, za vongen u’ za giltn de lokal identitet.

An grupp va òchtaontzboa’sk lait hom pasuacht Sauris ont hom se troffen pet de operatorn as noschaunk en de nètz van Birtshausdorf ont pet a toal lokal unternemer as hom klòfft iber de sai’ òrbet. A moglechkait ver za kennen guata praich ver za gem gilt en de kulturalpahalter, en de lòntschòft ont en de gamoa’schòft, en an alpinedorf as hòt kennt bideraugea’ durch en de identitet, en de rèchtn praich ont en de guat u’nemmen de lait. Sauris mòcht sechen abia as a dorf as aus steat mu’ kemmen attraktiv a’ne bècksln se, ont as guat ist gaben za hengen zòmm de gamoa’schòft, de lòntschòft ont de birtschòft en an original ont kennt vourtschbinn. 

S ist an giltegen paispil ver en Bersntol, as bill aupaun a naia òrbet ver a lokal verpesserung petn u’vòng van aigene ausònderkaitn ont van tiaf verpint van lem ont van bou lem. Sauris derstellt an konkret paispil za gea’ no ont van beill as men konn zoachen a strategi van an lokal verpesser as guat ist za mòchen bider lem de paupahalter, naia birtschòft ont òrbet moglechkaitn, as òcht gip en de umbèlt ont en de gamoa’schòft.

En de mitt steat s guat sai’ za derzeiln ont bèrt gem en de identitet, ont asou vourtschbinnen òrbetn as rècht gea’ pet de lokaln ausònderkaitn ont petn kultural ont lòntschòft pahalter derhòltn van tol. En doi vurm, de tradizional paupahalter - de heff as sai’ kemmen aupaut pet stoa’ ont holz - kimmp za sai’ nèt lai an architektonische element, ober an bircklegen schutz van alpine lòntschòft ont a kutschòft van a tròcht as nou hait gip aussicht en lònt.

Umen doi pahalter tuat se mòchen an model as tuat nèt lai unemmen de lait, ober der versterchert s guat plaim en de doin platz, ont asou gem de moglechkaitn en de gamoa’schòft za bòcksn. S ist a zòmmòrbet as hòt der zil za aupaun an turismus as guat ist za bècksln as bèrt gip en de kostn, as sauch en nai’ ont recht ver de òllgamoa’schòft. 

En de learpasuach hòt toalganommen nèt lai ber as hòt birthaiser as de u’learben va TSM, ober s ist gaben an to ver za klòffen en mearer, s hom toalganommen mearer innrichtnlait ver za mòchen a vourtschbinn ver de bait birtshaiser en Bersntol, zbischn de doin hom toalganòmmen vourstelltn van Dinst Turismus ont Sport, van Paudinst dipartiment ont van Paudinst ont schutzn de aussicht va de Autonome Provinz va Trea’t, va de Apt Valzegu’, van Trentino Marketing ont va de Amministrazion va de Gamoa’ va Palai en Bersntol.

PROJEKT – M1C3I 2.1-LINEA A “DE KRÒFT VA DE SPROCHMINDERHAITN: S BIDER AUGEA’ VAN TAITSCHN DERVER EN SUD VAN ALPN | PALAI EN BERSNTOL”, ZUAZOL PNRR VER - BANDO DERVER, Òrvet 7 – U’learbèrk ont hilfbèrk.

Ibersetz gamòcht van Sprochtirl va de Tolgamoa'schòft Hoa Valzegu' ont Bersntol

(cdt)


Immagini