Giovedì, 13 Giugno 2024 - 17:01 Comunicato 1586

Ai 22 e ai 23 de jugn doi dis dediché a la memoria con protagonista la mostra “1914-1918 “La Gran Vera - La Grande Guerra: Galizia-Dolomiti
“Monc de Pèsc - Montagne di Pace”: l recort de la Gran Vera per portèr dant la pèsc

[Ladino] Passa centevintmile vijitadores, mile e mile toc originèi metui fora te cinch sezions con desvaliva recostruzions de ambient de chela epoca e dejines de servijes sui media taliegn e internazionèi. Do 10 egn da canche la é stata averta “1914-1918 - La Gran Vera - La Grande Guerra: Galizia-Dolomiti”, mostra temporèna de suzes do restèda fora e fora, la é protagonista de “Monc de Pèsc - Montagne di Pace”, ai 22 e ai 23 de jugn a Moena. Doi dis che l Istitut Cultural Ladin “majon di fascegn” con la sociazion “Sul fronte dei ricordi” e l Comun de Moena à volù portèr dant, te n moment olache la vera tocia l cher de l’Europa e de la Palestina, per uzèr fora con forza la pèsc, recordan a na vida costrutiva l conflit zis rie vivù, acà 110 egn, te Fascia.
"Nosc teritorie e noscia comunitèdes i é stac testamonesc direc de la Gran Vera e se pel amò veder i segnes che à lascià chest event tant mestech - ne recorda la Assessora a l’istruzion, cultura e sport, politiches per la familia, per i joegn e per la valiva oportunitèdes de la Provinzia de Trent, Francesca Gerosa. - Chisc recorc ne rejona e i ge rejona soraldut a la neva generazions, col sporjer n pont de reflescion emportant sul valor de la pèsc e sul besegn de entener la pèrt che vigniun de nos à tel meter en esser la pèsc, te chest moment olache apede nos n muie de jent vif amò l dolor de la vera. Ogne ocajion che ne porta a chesta reflescion, donca, la é emportanta e peisse che l contribut de la scomenzadiva portèda dant dal Istitut Cultural Ladin l abie l merit de dèr struments aldò, chi de la cultura e de la rievocazion storica, per entener n moment emportant e rie de noscia storia".
[ Archivie “1914-1918 - La Gran Vera - La Grande Guerra: Galizia - Dolomiti”]

"L é l orgolie de la perferida museèla sul teritorie - disc Sabrina Rasom, diretora de la Majon di Fascegn - e speron che bel prest vegne atuà l projet de la fèr doventèr neva sezion sul teritorie del Museo Ladin de Fascia". Te chi doi dis de la fin de jugn a Moena, ti piac de paisc e sal Fanch (do strèda che va sun Sèn Pelegrin), vegnarà portà dant na recostruzion da marevea de la vita militèra da vigni dì, su la pruma linia e te la retrovies, con presciapech sessanta rievocatores storics con la mondures de prest duc i corpes taliegn, todesc, austriacs e bosniacs, touc ite te la linies anter Marmolèda e Pas de Sèn Pelegrin.
"Volon moscèr soraldut la vita da vigni dì di sudé, sia vestimenta, la magnadiva, i èrc che i durèa, co na vèrda particolèra a la tecnologia. L 1914 somea che l sie n muie dalonc da anchecondì, ma te chel moment l era jà n muie de tecnologia a la leta, desche l telefon, l areoplan e l eliograf. N eliograf l era apontin ence a Moena", conta Michele Simonetti Federspiel curator, dessema con Mauro Caimi, de la mostra “La Gran Vera” e ence de la rievocazion dai 22 e 23 de jugn.

La ativitèdes sarà soraldut en sabeda ai 22 canche, jà dadoman, i alestiments se animarà de gra ai rievocatores che se darà ju te la ativitèdes da zacan, anter manovres, meter su café e cojinèr l managio militèr (che se podarà cercèr), ma ence col barbier militèr per se lascèr taèr ju i ciavei e l fotograf da ciamp per se lascèr tor ju. Foti granentes de chel temp vegnarà metudes fora te desvalives posć de paisc, per moscèr dassen la vida de viver te val endèna la vera.
"Estra che l amor per chesta tera cuna de mia reijes - disc Federspiel - é na gran pascion per chest moment storich vivù da Moena e da Fascia, ajache l é stata na situazion foradeanter: chiò la jent, do esser stata sfolèda te n prum moment, la vegn de retorn te paisc. Femenes, bec, joegn e veies resta te sia cèses endèna che pères, fies e omegn scombat demò cater chilometres dalonc da cèsa, per defener sia val. Per la jent dal post l é stat moments senestres con n muie de poura, fam e stenc. L ejercit paèa ma l portèa demez n muie de materièi, legna, bestiam. Da positif l é che no l é stat n muie de zivii morc, soraldut se vegn fat n confront con i morc su la pruma linia sui monc pech dalonc".

Ben segur che se podarà veder la mostra “La Gran Vera” (da les 10.00 a les 12.30 e da les 15.30 a les 19, ence en sabeda sera (da les 20.45) con aló i rievocatores che i farà someèr l percors più realistich. Se podarà ence veder (da les 15.30) la proiezion de trei film de chi tempes: “Helden im Eis und Schnee” (1917), “Berge in Flammen” de L. Trenker e K. Hartl (1931), “Uomini Contro” de F. Rosi (1970). Amò apede vegnarà inaudà la mostra di dessegnes di bec de la scola mesènes de Fascia, resultat de vijites e aprofondiments ti meisc passé e del “concors” col titol "Cognoscer la vera per n davegnir de pèsc - Conoscere la guerra per un futuro di pace".
Enteressanc l debatit (da les 17.30) con esperc desche Andrea Marighetti, ascort colezionist e cognoscidor de la storia del conflit, e la prejentazion del projet de digitalisazion del archivie fotografich de Walter Zorzi. "Endèna l event se podarà veder na pèrt de la emportanta colezion de Zorzi - disc Federspiel - più inant la vegnarà metuda a la leta online".
La domenia ai 23 dadoman (da les 10 a les 12.00) vegnarà sport vijites coi rievocatores sa la trincees del Fanch, e domarena i rievocatores serarà la defilèda di gropes de musega che, apontin en chela dì, i farà festa per i 170 egn de la Musega de Moena. La bandiera vegnarà sbassèda endèna che i sonarà l “Silenzio” (da les 16.00) che serarà su l event.

“Monc de Pèsc - Montagne di Pace”
l é endrezà da:
Istitut Cultural Ladin “majon di fascegn” Sociazion “Sul Fronte dei Ricordi”
e Comun de Moena
en colaborazion con Apt de Fascia
e l sostegn finanzièl de la Region Trentino - Sudtirol.

De autra informazions: www.fassa.com  www.granvera.it  www.istladin.net 
Retrac enjonté: Archivie “1914-1918 - La Gran Vera - La Grande Guerra: Galizia - Dolomiti”

Program “MoncdePèsc-MontagnediPace”

En sabeda ai 22 de jugn

da les 10: scomenza la ativitèdes rievocatives te Piaz de Ramon, Piaz de Sotegrava a Moena e te etres ponts de paisc con: vita da ciamp, curta marces, zircol ofizièi, barbier militèr, fotograf, café di Alpins e Chai Tee di austriacs

da les 10 a les 12.30: vegn avert la mostra “1914-1918 - La Gran Vera - La Grande Guerra: Galizia-Dolomiti”, te Teater Navalge

da les 11.30: te Piaz de Ramon, zerimonia de auzabandiera e inaudazion con la autoritèdes del post, vegn portà i fiores en recort di morc de duta la veres sul monument de legn de Federica Cavallin

da les 12.30: vegn dat fora na cercia del managio aldò de la rezeta originèla del Gulasch ausro-ungarich

da les 14: scomenza endodanef la ativitèdes rievocatives e didatiches

da les 15.30 a les 19: vegn avert la mostra “La Gran Vera” e moscià fora e fora i filmes de chela epoca te chino del Teater Navalge

da les 17: te Teater Navalge, inaudazion de la mostra di dessegnes di bec de la scola mesènes de Fascia che à tout pèrt al “concors” col titol "Cognoscer la vera per n davegnir de pèsc - Conoscere la guerra per un futuro di pace"; inaudazion di alestiments spezièi e prejentazion del projet de digitalisazion del archivie fotografich de Walter Zorzi

da les 17.30: te Teatro Navalge, scontrèda con Andrea Marighetti, espert de Gran Vera, e etres ghesć, moderazion de Michele Simonetti Federspiel, sui aspec logistics e tecnics de la gran vera

da les 20.45 les 23: “Net te Museo - desche esser te la Gran Vera”, museo avert e presenza di rievocatores.

En domenia ai 23 de jugn

da les 10 a les 12: sal Fanch, zerimonia de auzabandiera e vijites te la trincees del Fanch con rievocatores co la mondura storica (se l é catitemp la ativitèdes vegnarà fates a Moena)

da les 10 les 12.30: vegn avert la mostra “La Gran Vera”

da les 14:30: defilèda di gropes de la museghes fora per l zenter de paisc, per i 170 egn de la Musega da Moena; sera la defilèda i rievocatores di “Monc de Pèsc - Montagne di Pace”

da les 16: te Piaz de Ramon, la bandiera vegn sbassèda endèna che sona l “Silenzio” che sera su l event.

En mèrtesc ai 25 de jugn

da les 20:45: te Teater Navalge, recital “Uh, sta guerra maledetta e bestia!” - Piates de sudé fascegn dal front orientèl e foradecà (1914-1918), memories, sons, retrac. Regia de Ilaria Chiocchetti. Entrèda debant.

Immagini e interviste qui: https://drive.google.com/drive/folders/1GLEzTwZITRv95jz5mpj5Q0X-faxcjLiM?usp=sharing

(S.Ra.)


Immagini