Lunedì, 14 Dicembre 2020 - 15:55 Comunicato 2975

Traduzione in mòcheno
Draiskste Konferenz van Sprochminderhaitn

President Fugatti: "An bichtegen punkt ver de inser trentiner gamoa’schòft"

Der Covid19 hòt nèt augahòlten de sprochminderhaitn as se se dena pfuntn hom – en videokonferenz – ver za nemmen toal en de draiskste Konferenz van Sprochminderhaitn, an bichtegen moment ver an offetn trèff van òlla de politischn dersteller. En iber sèsk lait (amministratorn ont asesorn van Gamoa’n ont va de Tolgamoa’schòft va de minderhait, vourstea’ner van Kulturinstitutn, sakretarn van Tolgamoa’schòftn ont van Gamoa’n van sprochminderhaitn, referentn ont vourstea’ner van saitn van zaitungen ver de sprochminderhaitn ont van telebisionprogram, u’stelltn van sprochtirler as ibersetzn en de sproch va minderhait ont profesorn ont untersuacher va de Universitet va Trea’t as enteressiart sai’ ont as òrbetn avn doi tema) hom klòffen gameicht en mitta zobenz ver za klòffen va abia as stea’ de dinger as gatu’ kemmen sai’ ver za unterstizn ont schitzn de gschichtlegen minderhaitn en Trentin.
Der President va de Autonome Provinz va Trea’t Maurizio Fugatti hòt u’pfònk de òrbetn ont hòt unterstrichen as “hait hom ber ens trèffen gamiast petn doi telematik vurm, ober ber hom u’ganommen za vinnen ens dena. Der doi ist aa an zoach van an be as geat envire ont as men nou òlbe òrbetn billt en doi bichtegen ont schlissl sektor ver de inser trentiner gamoa’schòft.
Ver ins ist bichte envire trong projektn ont naia òrbetn ver za gem òlbe bèrt en de sprochminderhaitn asou as de kemmen nèt aloa’ galòk bou as de lem”.
Ver dòs ist runt bichte der projekt gamòcht va Lusern va co-living, pet en zil as naia familie gea’ za stea’ bou as s hòt de zimber sprochminderhait.“S ist an vourprojekt – hòt er derklort der president Fugatti – as tauert viar jor ont as gep de moglechket ver òlla viara de jarder za zoln koa’ zins. S sai’ kemmen gamòcht òchtadraisk vrong va lait as kemmen van gònze Balschlònt ont va auslònt aa ver za belln gea’ za stea’ as de Altipiani Cimbri. S sai’ kemmen araustschauk òlla de vrong van an auskenneta kommission ver za verstea’ de belln lait as hom ensint za vongen u’ a lem en a pèrglònt abia Lusern, asou as men kònnt hom a social ont a birtschòft bòcks en dorf.
An gruas ont an bintsch va guata òrbet ist kemmen gem v de Viareren van Dipartiment ver de òllgamoa’ ont mitòrbetn innrichtn Valeria Placidi ont va de Viarer van lokal sprochminderhaitn ont europeische audit Giuliana Cristiforetti.

Der Zòmmtrèff ist òlbe an schea’n moment bou as men trèfft se ver za klòffen van sprochminderhaitn, asou as de Junta mu’ verstea’ abia za trong envire de temen as zuakearn en de gamoaschòft bou as sai’ de storisce sprochminderhaitn.
En de punktn van toausmòchen en mitta zobenz hòt men klòfft va abia za trong envire de unterstitz ont s derret van minderhaitn en Trentin. Iberhaup der President va de Autoritet van sprochminderhaitn, der Dario Pallaoro, en klòffen pet de toalnemmer hòt vourstellt abia as ist bichte s zòmmòrbetn va de Provinz ont van tolgamoa’schòftn ver za lòng kennen de sprochminderhaitn en de lait van Trentin ont en de jungen iberhaup en de schual. An ònder s ding za schaung ist de gamoa’schòft ont de birtschòft. Ont abia bichte as ist mòchen umkearn de lait za lem en de doin eirter ont za prauchen s guat as de meing gem. Men tuat vourtschbinnen za schatzn de sprochpolitik.

Der profesor va de Universtitet va Trea’t Jens Woelk hòt kein abia bichte as ist ver de minderhaitn “leing se en rete” ont prauchen òllder de teknologi as s ist. Der hòt gor kein as de zeichen jarder as kemmen sai’ de bichtestn ver en derlem van sprochminderhaitn, ont ver dòs miast men mòchen an projekt ont schaung en de lònk zait ont lòng toalnemmen òlla de lait. Men miast versichern en de minderhaitn za meing se aloa’ schòffen en de doin jarder, men miast probiarn ver de sprochminderhaitn sèlber ont ver en gònz Trentin.

Bail de konferenz hòt klòfft gor de leareren Giorgia Decarli iberhaup va de bersntoler ont va de zinmber schual. Men hòt tsechen as gor benn s sai’ de gasetzn ver za derretn s rècht za learnen de sprochminderhait, s doi en de boreket kimmp nèt gatu’ – iberhaup ver de amministrativòrbet – va de schual.
S ist arauskemmen as, aa benn s s hòt an schouber gasetzn as kearn en an stòrchn derret van rècht ver za learnen de minderhait sproch, s hòt nèt en de boret an stòrchn vurm za gem no en tea' - iberbaup en amministrativ vurm as keart en de schual. S ist hòrt za vinnen de u'stelltn as kennen de sproch ont vill hom nèt kontrattn as tauern ver òlbe en de schual, ver de hilf ont ver òlla de ui’stelltn van kindergòrtn ont van earsteschual. S hearn se toal va de gamoa'schòft ont van lònt, a'ne bissn s bichte van bèrt va de minderhaitsproch, ist nèt ganua ver za hòltn lebet de sproch.

Ver en jor 2020, ver za hom vernaiert de orgln van gamoa'n ont van Comun general de Fascia, ont van envireziachen van leste to ver za mein trong de vrong ver de paitrong ont van projektn ver en informativplan gamòcht va de Provinzaljunta, s doi earste trèff ist bichte gaben aa ver za klòffen se as a toal bichtega sochen. S ònder vòrt as men bart se vinnen ver de zboate toal va de Konferenz van sprochminderhaitn s bart sai' en genner 2021 ont men bart u'nemmen de programmaktn as kearn en Programm ver de projektn ont òrbetn va de drukdinstn van jor 2021 ont en toaln van provinzal Gèlt ver de minderhaitn ver en jor 2021.

Letrattn ont vrong en President Fugatti gamòcht van Druckomt

Ibersetz gamòcht van Sprochtirl va de Tolgamoa'schòft Hoa Valzegu' ont Bersntol

(Traduzione a cura dello Sportello linguistico della Comunità Alta Valsugana e Bersntol)

(cdt)


Immagini