In tüanan offe in trèff da provintziàl asesören Stefania Segnana hatt khött vorgèllz Gott alln in sèlln boda håm genump toal in prodjèkt: “in Toalkamou, in kamöündar vo Lusérn un Canal san Bovo, dar Stiftung Demarchi, in Åmt vor di Famildja vodar Provìntz, Itea Spa, in provintziàl Åmt vor di politike vorz haus un di famildje sèlbart boda håm genump toal in prodjèkt: ankunto alln in se hattma gemak machan in prodjèkt Co-living. Di djunta hatt lai geschützt no von earst momént in prodjèkt boda hatt in zil zo geba kontra in learantese von ünsarn teldar un asó learn von mearastn dianst sovl un sovl kamöündar. ’Z håmda genump toal in earst båndo schiar 40 famildje – izze gånt vür zo khöda – un sichar saitmasen nèt impitet ombrómm ma mage bol vorstian di vort zo lazza ’z lånt boma sait gebortet. Bar håm gekheart zo macha in prodjèkt haür atz Canal san Bovo düpplante di laüt von earst båndo pitt 95 vorsch inngètt. Ünsarne trentinar lentar ziang zuar, ’z soinz plètz boma lebet garècht un gesunt. Di kamòuschaft håmz guat ågenump un soin gest boroatet åzonemma di naüng boda zuarsoinkhent. Disar prodjèkt boda innvång öffentlesche vüarom un privètt – hatta no khött di Segnana – khint draugeschauget auz von Trentino o azpe a guatar baispil zo macha in åndre belese redjongen o. Dar Co-living bart vürgian in di djar boda khemmen in åndre trentinar Kamöündar o.
Åhevante håmda geredet di istitutzionàl partner boda håm gearbatet affon prodjèkt Co-living åhevante pinn Federico Samaden, vorsitzar vodar Stiftung Franco Demarchi: “bar håm untargelekk daz peste bobar håm in disan prodjèkt boda, zo machaz khurtz, bil muanen zboa sachandarn: herbege, teritoriàl kompetentzan (boda khemmen z’soina mearar zuarrivante naüge famildje) un sèlbart kompetentzan (di eltarn vüarn in gröazarste schatz vodar bèlt, soine khindar).”
Dar Luigi Nicolussi Castellan, vitzepürgermaistar von kamòu vo Lusérn hatt khött ke di viar famildje zuarkhent di lestn tang von 2020 soin sa drå drinnzomachase in di Pompìarn, in Kòro, un di Pro Loco. Di Nicoletta Carbonari von Toalkamou vodar Zimbar Hoachebene hatt khött: “erfolg un sodisfatziong soinz di börtar bode nütz vor in Co-living. ’z soinda gest ploaz vorsch un allz ditza saibarsaz nèt impitet”. Dar Bortolo Rattin pürgermaistar vo Canal San Bovo hatt untarstraicht bia di Djunta hatta gesek bait pitt disan prodjèkt: “vor üs est tüatze offe a naügar bege zo macha pittnåndar. Di famildja iz a nètzt boda pintet un lekk panåndar di lentar un allz ditza hatt gemak soin getånt ankunto inarn åndarn nètzt boda hatt gelekk panåndar di öffentlesche un di privètt prtner vo disan prodjèkt”.
Dar Luciano Malfer, djeneràl Diridjént von provintziàl Åmt vor di famildja hatt khött vorgèllz gott alln gedenkhante da groaz arbat gemacht von khnopf boda hatt vürgetrakk di arbatn in 7 trèff alln 15 tang. Est mochtma mezzan biavl disar prodjèkt geat z’sbera afta trentinar kamouschaft asó zo maga no pezzarn in prodjèkt un machanen khemmen hèrta mearar vertég.
Dena hatta geredet di Valentina Chizzola vodar Stiftung Franco Demarchi von sèll boda khint getånt est: “Ummaz von naüng sachandarn vo disan prodjèkt iz ke ’z soinda khent gètt pünt saiz vor bazta ågeat quantitatìf un qualitetatìf kriterie: daz sèll bobar håm gehoazt “Curriculum abitativo” (di famildje håm gemocht soin boroatet zo vüara zuar naüge kompetentzan in lånt) Dòpo schair a djar di famildje tra de se håm gelekk panåndar ettlane kompetentzan: zo hüata di khindar ummaz pinn åndar, tèknesche gekhenna, slüzzlandarn, dianst, sachandarn, zait un informatziongen, darzuar di viar famildje vo Lusérn håm khött ke da håm gevuntet arbat bintsche dòpo z’soina gerift in lånt un khearatn nemear bidrùmm zo leba in a groaza statt”.
Vor daz sèll boda ågeat in bia ditza hatt gesbert hatta genump ’z bort di Liria Veronesi, hèrta vodar Stiftung Demarchi khödante ke da earst fase vodar nåsüach hatt gehaltet kunt von date bodada sa soin gest augenump vo Ispat un nå in BES boda schètzt bia ’z steata a kamòu. Atz Lusérn izta an eltarum vo 197 ditza bill soin gemuant ke vor aniaglaz khinn (vo 0-12 djar) soinda zboa alte übar di 65 djar. In a zboata fase izta khent auzgètt a fromulàr in laüt vo Lusérn zo vorstiana di pintom von lånt, un bia da pensàrnz übar in prodjèkt Co-living un bazta pensarn di naüng famildje (dar 85% izzese khött kontént). ’Z håmda rispundart dar 33,3% von laüt boda lem atz Lusérn boda darzuar håm khött zo haba a starcha nètz boda mage helvan aztasan berat mångl. Vor da lest fase habar gehöart di laüt bosen ågeat, vo disan izta azukhent bia bichte ’z soinda di sotziàl relatziongen: di naüng famildje håm genump toal in kürs zo lirna da zimbar zung; ankunto in 9 khindar zuarkhent dar khindargart hatt nèt augespèrrt. An lestn di colivers håm geholft auzolega di sachandarn boda soin khent gemacht in lånt un soinse inngeschribet in di feroine bodada soin. Dar Prodjèkt hatt gezoaget Lusérn in gåntz Beleschlånt un ditza hatt gemacht krescharn in turismo”.
Di Caterina Pesci, nåsüacharen von Dipartimént Ekonomì un Management vodar Universitét vo Tria hatt geredet übar daz sèll boz iz dar sotziàl ekonomìk impakt von Co-living: “Dar verlazz von pèrng in Bleschlånt iz gånt von 80% affon 30 %, dar Trentino anvétze hatt gesüacht zo giana kontra disan trend. Lazzan ler di pèrng khostet vil ombrómm darpèrge öade rütscht nidar un asó prèchanda nidar haüsar, beng un beldar. Bar soin drå auzolega pittar Stiftung Demarchi an mustar do zoagar bodaz zuargem zo maga schètzan bia dise prodjèkte sbern åhevante pròpio von sèll boda iz khent getånt atz Lusérn. Bar soin drå zo macha verte disan mustar boda bart khemmen genützt atz åndre prodjèkte boda ågian in machan khearn zo leba di laüt in lentar boda håm an groazn vèrt vor in ekosistèm un di ekonomì un mage nèt khemmen untarschètzt”.
Dar Stefano un di Silvia Fabris, vortretar von famildje boda håm genump toal in prodjèkt håm geredet vo soinar esperientz un bia da soinse gevuntet atz Lusérn un bia ’z izta gebèkslt soi lem afte pèrng. Dar Stefano hatt khött: “Bar håm übarlekk afte qualitét von lem bobar soin gest nå zo leba un balbar håm darvért von båndo habar vorstånt ke ’z iz gest dar djüst bege zo geba ünsarn drai khindar a pezzarz lem in di natùr un gesüntar. Lusérn iz gåntz schümma un di laüt håmaz ågenump daz peste boma mage. I pin gånt vürsnen pitt moinar arbat vo vorå, ombrómm i pin a fotografo un pittar fibra mage gian vürsnen z’arbata pinn studjo vo Padua”. Di Silvia, anvétze, lai dopo a par månat hatt gevuntet arbat zo stiana nå in altn dahuam pittar kooperatìf Vales, si hatt khött: “Daz sèll bodamar hatt gevallt daz mearaste iz bia ’z håmaz ågenump di laüt un di hilfe bosaz håm gètt. Moi khlumma tochtar hatt hèrta gehatt di huast, sidar azpar soin da izzar pasàrt. Moine khindar soin kontént un spiln in platz åna perikole”.
’Z hatta geredet an åndadar o colivers, dar Luca Pastorello boda iz gerift atz Lusérn vo Ferrara: “Daz earst vo allz vor a famildja iz håm a haus un an arbat – hattar ågeheft zo khöda – vor djar habar gesüacht a haus zo zis in Trentino ma ’z hatt gekhostet kartza vil. I arbat in smart working azpe inzeniar un asó hånneme inngemak machan åna groaza fadige in naüge lånt bode pin khent zo leba”.
Zo bizzasan mearar gian atz www.festivaldellafamiglia.eu
Übarsetzt von Schaltarle vor di zung von Toalkamou vodar Zimbar Hoachebene
(Traduzione a cura dello Sportello linguistico della Magnifica Comunità degli Altipiani Cimbri)
