Martedì, 28 Marzo 2023 - 13:57 Comunicato 861

Traduzione in ladino
Mudamenc climatics tel Trentin: pea via la enrescida online sun risesc e prioritèdes osservé dai sentadins

La scomenzadiva en ocajion de la Dì mondièla de la meteorologia, che la é ai 23 de mèrz. L vizepresidet Tonina: “I dac i servirà per implementèr la strategia provinzièla Trentin Clima”

En ocajion de la Dì mondièla de la meteorologia e pech do che l é stat publicà l ultim raport de sintesa del Desch intergovernatif sui mudamenc climatics de la Nazions Unides (IPCC) che recorda che ge vel meter a jir comportamenc per ge dèr de contra ai mudamenc climatics, pea via na enrescida informarmativa online che revèrda la consaputa di sentadins trentins en cont de mudamenc climatics. Tel recordèr chesta Dì, l vizepresident de la Provinzia e assessor a l’urbanistica, ambient e cooperazion Mario Tonina sotrissea la valuta de chesta scomenzadiva: “La enrescida la serf per aer la informazions de utol per entener l livel de cognoscenza di risesc climatics conscidré de maor emportanza da la popolazion”. “I dac biné su – sotrissea Tonina – i vegnarà duré per definir n chèder de referiment che servirà per smaorèr l program Trentino Clima 2021 – 2023 e per definir la Strategia provinzièla per smendrèr e per se adatèr ai mudamenc climatics”.
La enrescida che à inom “Mudamenc climatics tel Trentin, che n sèste pa?”, la vegn metuda en esser tras n curt chestionèr da scriver ite on line e de chesta se cruzia l’Agenzia Provinzièla per l Stravardament del Ambient (APSA) en colaborazion con TSM – Trentino School of Management.

La azions per l clima de la Provinzia autonoma de Trent
I efec di mudamenc climatics che podon osservèr sun nosc teritorie e l peis che i à sul ambient e sui setores sozio economics, à metù dant na endesfida che l’Aministrazion provinzièla à volù se tor su tras l program de lurier “Trentino Clima 2021 – 2023” che met ju l percors che servirà per meter en doura la Strategia Provinzièla per smendrèr e se adatèr ai mudamenc climatics. La Stategia la é anter i obietives per meter en doura la Strategia provinzièla de Svilup Sostegnibol (Agenda 2030) e sarà l strument de referiment per endrezèr l’azion aministrativa de la Provinzia per limitèr l smaorament de la temperatures en esser e per ge dèr de contra ai efec negatives del mudament climatich.

La mesures per l smendrament di mudamenc sarà cheles metudes dant tel Pian Energetich Ambientèl Provinzièl (2021-2030) enveze cheles per l adatament che les vegnarà troèdes fora les vegnarà integrèdes ti pians e programes de setor per les implementèr. L Pian de Stravardament de la Èghes 2022-2027, aproà da pech, l ge dedichea n capitol al peis che à i mudamenc climatics su la ressorses idriches e l met ja dant na lingia de azions per l  adatament ai mudamenc climatics che revèrda, en generèl, la gestion de la ressorses idriches en cont de la calità e la cantità, ge dajan luster a la mesures coleèdes soraldut ai obietives de stravardament de la calità de la ressorsa idrica.
L percors che porta a la Strategia l é coordenà da Apsa, col suport tecnich del Desch provinzièl de coordenament e de azion sui mudamenc climatics, che met adum i referenc di desvalives Partimenc provinzièi, e l sostegn scientifich di enc che met adum l Comitat scientifich (DICAM – Università de Trent, Fondazion E. March, Fondazion B. Kessle, MUSE, H.I.T).

Scin ades l é stat envià via na pruma fasa per smaorèr la cognoscenzes scientifiches sui efec di mudamenc climatics tel Trentin, su la situazions possiboles tel davegnir e per troèr fora i risesc climatics maores per poder troèr la mesures de adatament da meter ite te la Strategia e da tor su più inant ti strumenc de pianificazion de setor.  
Ge vegnarà dat na gran atenzion a la definizion de la mesures de adatament ai mudamenc climatics per arjorjer a na gestion percacenta tel davegnir de la ressorses idriches ti desvalives setores de sia doura.

Aldò del empegn tout su, noscia Provinzia à tout pèrt, anter la pruma regions te l’Europa, a la Chèrta de Miscion UE “Adatament ai mudamenc climatics” doventan coscì na pèrt de na comunità de regions europeènes che se dèsc ju en cont de la politiches de adatament ai mudamenc climatics.  Na pèrt fondamentèla per l percors per l endrez de la Strategia l é tor ite i joegn.  Per chest l é stat metù a jir l projet “Conferenzes di joegn sul clima tel Trentin”, sostegnù e finanzià da l’Agenzia Provinzièla per l Stravardament del Ambient (APSA) e metù a jir da la Sociazion Viração&Jangada en colaborazion col Zenter European Jean Monnet de l’Università di Studies de Trent. L é stat endrezà Conferenzes te cater teritories: Alto Garda e Ledro, Bassa Valsugana e Tesino,  Comuns de Trent e de Rorei. Te ogne teritorie l é pervedù de meter a jir percorsc partezipatives ouc ai joegn, didé da n grop de fazilitadores e esperc de APSA, che perveit timpruma de fèr ativitèdes de formazion, do na discuscion dintornvia i efec prinzipai di mudamenc climatics osservé sul teritorie (per chel che vèrda, per ejempie, la gestion de la ressorsa idrica, sanità, turism, paesaje e agricoltura), e tinultima de pissèr proponetes de mesures de adatament ai mudamenc climatics, che les ge vegnarà portèdes dant ai aministradores e a duc chi che à enteres te chest ciamp, e les podarà vegnir metudes ite te la Strategia provinzièla.

Estra che la cater conferenzes teritorièles, l projet l perveit ence de endrezèr “Conferenzes ledies”. Se strata de scontrèdes endrezèdes e gestides a na vida autonoma da gropes de joegn, clasc de studenc de la scola o de l’università, gropes de gejia e sociazions de joegn, outes a meter ju proponetes de mesures de adatament ai mudamenc climatics, che integrarà i ejic de la Conferenzes teritorièles.

L percors de partezipazion di joegn l se serarà su ai 29 de oril tel chèder del Trento Film Festival canche vegnarà endrezà na Conferenza Provinzièla di joegn al MUSE, te chela che i raprejentanc de la desvaliva Conferenzes teritorièles e ledies les se binarà per meter ju n document de sintesa.
Link sondaje:  https://tinyurl.com/cambiamenticlimaticiTrentino

Link Dì meteo internazionèla: https://public.wmo.int/en/resources/world-meteorological-day/future-of-weather-climate-water-across-generations-2023
 
Traduzion di Servijes Linguistics e Culturèi del Comun general de Fascia

(cdt)


Immagini