Giovedì, 23 Novembre 2023 - 17:17 Comunicato 3265

Traduzione in mòcheno
En Palai en Bersntol an to ver za studiarn iber de Minderhaitn ont de ausbònder

Vour an publikum as aupast ont zòmmgaòrbetet hòt, en vraita af de 17 van òlderhaileng en Palai hòt se gahòlten der studiumto pet en titl “Minderhaitn ont ausbònder en Trentin zbischn Mittelelt ont Modernitet” organisiart van Bersntoler Kulturinstitut durch en projekt PNRR as gèlt gip en de Gamoa’ va Palai en Bersntol ver za verpessern s lònt.
S hom klòfft de auskennlait va de Universitet va Trea’t, va Siena ont va òndra kulturalistitutn va de Provinz ont va de Region, pet a toal perichtn as ver òlla gaben sai’.
Un momento del convegno su Minoranze e migrazioni a Palù del Fersina / Palai en Bersntol [ Foto Istituto culturale mòcheno]

Emanuele Curzel va de Universitet va Trea’t, hòt klòfft van tema va de pastoralsproch en de kirch va de zboate mitt van òchthundert, as an latainesn ritual gahòp hòt ober pet a preideg ver de lait en de aigene sproch. En sèll kontest de taitsch sproch ist nèt guat tsechen gaben, avai s ist de sproch van luteranismus gaben. òndra zboa professorn, Ermenegildo Bidese va de Universitet va Trea’t ont Jan Casalicchio va de Universitet va Siena, hom klòfft van ausbòndern va de mittelelt ont va sèll as de trong hom en de lokal romanische sproch, bail an dialog zbischn gschichtler ont sprochauskennlait ver za verstea’ abia as de sprochn ont de dialektn hom se en de platz trong ont abia as de gabèckslt sai’. S bersntolerisch ont de òndern sproch va minderhait, sai’ nèt der rif van aloa’stea’, ober der rif van innkemmen va taitscha òrbeter en lònt as hait va de Autonome Provinz va Trea’t ist. Benn men mear zaruck en de zait geat, Italo Franceschini va de Fondazione Biblioteca S. Bernardino va Trea’t, hòt gadenkt abia as s latainesch en de mittlelt praucht kemmen ist ver de kontrattn ont de notaraktn, ober de sproch van lait ist gònz an òndra gaben.

Iber en de taitschn ka Trea’t bail en XV jorhundert, benn as af 4.000 lait mear abia 200 tiroler ont bayern gaben sai’, iberhaup hòndler, lait van birtshaiser, dòs hoast guatstea’neta lait, hòt se augahòlten Serena Luzzi va Unitn, ont de kollegen Cinzia Lorandini hòt klòfft va taitscha hòndler ont bèrklait en XVIII jorhundert en Rovereto, avai en de sèll zait de stòtt ist bichte gaben ver en saidn, as zuatrong hòt lait pet gèlt gèltsgott en bichtega staiervraihaitn.

Cesare Bernard van Istitut Cultural Ladin, hòt patschrim s lem va òrbeter va de Val di Fassa van XVIII jorhundert, jorzaitegen innkemmenlait as en  raiche mòrk va de glaim Poazn gaòrbetet hom.

Ont nou ver de sproch, de Federica Ricci Garotti, professoren va de Universitet va Trea’t, hòt klòfft va abia as de romanische ont baierische sproch drinnkemmen sai’ en bersntolerisch, ont de hòt trong a toal paispiln en de beirter ont en de sòtzstruktur; der viarer van Museo Etnografico trentino San Michele - METS Armando Tomasi hòt klòfft iber en “Birtschòft, kultural ont sproch gamoa’schòftn en de modernzait”, ont der hòt patschrim der netz zbischn museumetnografi ont identitet.

Ibersetz gamòcht van Sprochtirl va de Tolgamoa'schòft Hoa Valzegu' ont Bersntol

(cdt)


Immagini