Bazta tüat da autonome Provìntz vo Tria vor in klima
Di klimategen bèkslom bobar mang seng in ünsarne lentar un bia da sbern afte umbèlt un afte sektör sotzialekonomike, håm geschupft da provintzial vüarom auzolega an arbat progråmm gehoazt “Trentino Klima 2021-2023” boda zoaget an bege boda hatt ’z zil åzonemma a provintziàl stratedjì vor di djar boda khemmen zo geba kontra, vor daz sèll boma mage, un zo adatarase in klimategen bèkslom. Disa stratedjì hatt zbisnen soin ziln in sèll auzolega a provintzial Steratedjì vor an entviklum boma mage auhaltn (Agenda 2030) un bart soin dar strumént boda bart vüarn di arbat vodar Provìntz zo geba kontra dar graoz berme boda iz drå zo khemma vür un kontra in klimategen bèkslom.
Di maz zo geba kontra dar berme soinz, in groazan gåntzan, di sèlln khött drinn in Provintziàl Plån vor di Enerdjì un di Umbèlt (2021-2030), anvétze di maz zo adatarase bartn khemmen auvargevuntet un drinngelekk in di plån un in di progrémm vo aniaglan sektór un da auzgepezzart. Dar Plån vor di Schütz von bazzar 2022-2027, ågenump sidar bintsche zait, hatt drinn an kapìtl aftn ruòl boda håm di klimategen bèkslom aftz bazzar un gitt sa an katalog afte maz bia zo adatarase aftz dise bèkslom, boda ågian mearar baz allz aftz bia zo nütza ’z bazzar saiz biavl zo nützasan saiz azpe qualitét, untarstraichante daz earst vo allz ’z zil zo schütza di qualitét vo disarn raiche.
Dar bege zuar disarn stratedjì iz koordinart vo Appa, pittar hilfe vonan provintziàl Tisch boda mocht drauschang aftz allz daz sèll boda ågeat in klimategen bèkslom, aftz disan Tisch bartna arbatn di vortretar vo mearare provintziàln dipartiméntn, darzuar barta soin da bizzschaftege hilfe von emtar boda soin toal von Bizzkomitàtt (DICAM – Universitét vo Tria , Stiftung E. Mach, Sitftung B. Kessler, MUSE, H.I.T).
Di arbat sin haüt iz gest da sèll zo sterchra in bizzschaft grunt aftz bia ’z sbernda di klimategen bèkslom in Trentino, un atz baz ma mochten impaitn vor di djar boda khemmen un zo vorstiana bele ’z bartn soin di bichtegarstn klimategen riskie un darkhennen asó bele ’z magatn soin di maz zo adatarase zo lega drinn in di stratedjì un dena innvångense in di struméntn nidarzolega di plån vor aniaglan sektor.
Ma bart haltn kunt daz earst vo allz bele ’z soinz di pezzarn maz zo adatarase afte klimategen bèkslom zoa azta in di djar boda khemmen bartma mang soin guat zo nütza pezzar ’z bazzar bobrall bodasan bart soin mångl.
Vor allz ditza ünsar Provìntz iz zbisnen in earstn redjongen in Euròpa boda hatt genump toal dar Kart EU “adatarnse in klimatege bèkslom” khemmante asó z’soina toal vonar kamòuschaft vo européan redjongen boda arbatn in konkrèt afte politike zo adatarase afte klimatege bèkslom. A bichtegar toal von protzèss zuar a stratedjì iz dar sèll innzovånga di djungen. Vor daz sèll izta khent augelekk dar prodjèkt “Konferéntz von djungen aftn klima in Trentino” vürgevüart von Provintziàl Åmt zo Schütza di Umbèlt (APPA) un gemacht vodar feroine Viração&Jangada pittnåndar pinn Centro Europeo Jean Monnet un pittar Universitét vo Tria. ’Z soinda khent gemacht konferentzàn in viar lentar Obar Garda un Ledro, Untar Valsugana un Tesìn un in di Kamöündar vo tria un Rovrait. In aniaglaz lånt soinda khent vürgelekk initziativan zo macha nemmen toal di djungen disan prodjèkte gevüart vo laüt bodasen drinnarkhennen vo APPA, boda vor earst lirnensa abe di djungen un dena alle pittnåndar redetma drau afte bichtegarstn sachandarn boda di klimatege bèkslom machan vürkhemmen (baispil bia zo nütza an pestn ’z bazzar, gesunthait, turismus, auzseng un agrikoltùr) un an lestn khön baz ma böllat tüan zo adatarase afte dise klimatege bèkslom, di vürlegom boda auvarkhemmen soin gezoaget in aministratziongen un alln in sèlln bosen ågeat un mang khemmen inngevånk in da provintziàl Stratedjì.
Darzuar in viar lånt konferentzan, dar prodjèkt lekk vür zo macha andre konferentzan khöbar “frai”. ’Z soin trèff augelekk sèlbart vo khnöpf djunge, klasse vo studéntn von schualn odar vodar Universitét, khnöpf von paròkie un åndre feroine vo djunge, dise o pinn zil zo lega vür baz ma schöllat tüan zo adatarase disan klimategen bèkslom, dise vürlegom bartn gian gelekk darzuar in sèlln von Konferentzan von lentar.
Di trèff innzovånga di djungen bartnse rivan atz 29 von abrèl antånto in Trento Film Festival pittnar provintziàl Konferént von djungen bodase bart haltn in setz von MUSE un batnda nemmen toal di vortretar von lånt konferentzan un von sèlln “frai” un pittnåndar bartnsa nidarschraim an briaf boda bart haltn kunt vo allz daz sèll boda iz khent auzgeredet.
Link nåsüach https://tinyurl.com/cambiamenticlimaticiTrentino
Link meteo internatzionàl tage https://public.wmo.int/en/resources/world-meteorological-day/future-of-weather-climate-water-across-generations-2023
Übarsetzt von Schaltarle vor di zung von Toalkamou vodar Zimbar Hoachebene
