
“De autonome Provinz va Trea’t hòt kennt klòffen iber en tema va de toponomastik runt asn an rèchte vurm - hòt unterstraicht Sabrina Rasom viareren van Ladiner Kulturinstitut “Majon di Fascegn” - iberhaup ver en sèll as keart de strosntovln va de lòntschòft. Men hòt iberhaup òcht gem en de na’m van pruckn, van telder, van klea’nern eirter”.
De viareren hòt ober derzua tsòk as hòt nou tovln ont indikazionen as sai’ nou nèt kemmen vernaiert.
“Men praucht a greasera sinergi zbischn de provinzalomtn, der Comun General de Fascia ont der Ladiner Kulturinstitut, ver a guata zòmmòrbet ver za bècksln de tovln - hòt se nou derzua tsòk de Rasom - s ist bichte hearn òndra innrichtn abia der CAI, de SAT ont de Bèrk asn turismus, asou as kemmen praucht de u’ganommen na’m van eirter en de ladinische sproch”.
De Rasom hòt nou unterstraicht as miaset mear kemmen gaheart, aa va ber as lep oder òrbetet aus van Fassatol: “Ber sai’ nèt lai ladiner de sèlln as lem en inser tol. A ber as va aus kimmp miast prauchen de richtegen na’m van eirter, as zboa sprochen bou as men kònn, oder as ladiner bou as men miast ont as s ist derkennt”.
De Claudia Marchesoni, viareren van Bersntoler Kulturinstitut, hòt mear òcht gem en de problem as kearn en de bònderer ont en prauch va de lokal toponomastik en de pèrngplatz: “ Mearer vert hòts problem as de na’m leing se drau pet de balschn na’m van eirter, ont ber as bòndert as de staigler ont praucht kartografische digitaln strumentn barets bichte as der vinnt rèchta richtung. Men praucht zait - hòt se derzua tsòk de Marchesoni - ver za paun an sistem as derzua leik se en prauch van lokal na’m van eirter ver za gem richtega nochrichtn en de pasuacher. Ver dòs barts bichte sai’ kennen òrbetn zòmm pet ber as mòcht druckn, bòndernstaigler ont blog, ver za mòchen bissn as sai’ de sprochgamoa’schòftn ont de bichtekait za tea’ nèt bècksln de na’m van eirter, asou kimmps nèt verlourn de identitet”.
An bichtegen paitrog ist kemmen aa va ber as hòt klòfft iber sèll as s ist kemmen gatu’ va de zimber gamoa’schòft va Lusern, as hòt unterstraicht s gilt van storische na’m iber de sèlln “derkennet”.
“Vellaicht der legislator, oder pesser, de politik, hat gamecht hom mear korasch - hòt unterstraicht der Fiorenzo Nicolussi Castellan kultural mittòrbeter van Zimber Kulturinstitut - men tschbinnt ofters as der nu’m u’ganommen ist nèt der sèll storische. Ober, bou as der nu’m van ourt kimmp nou praucht, miaset mear bèrt kemmen gem finz zan leistn, ausleschnen aa, benns de noat ist, der nu’m u’ganommen as s ist mider inntsitzt. Ka Lusern - ist er envire gòngen - hom ber u’pfònk schoa’ en de Simsker jor za suachen ont bèrt gem en de inser toponomastik. De tovln pet de na’m van derver hom der nu’m as zimber pet glaiche gilt ont vil vert as men sichten mearer van balsch nu’m. Ver za mòchen an paispil, der storische nu’m “eck” as bill song “eck” as zimber hòt nicht za tea’ pet de ‘via Roma’. Ber miasetn hom der korasch za derkennen ont prauchen sèll as birkle inser ist”.
“Der doi zòmmtrèff derstellt an earste, bichtege tritt za vertiavern ont zòmmklòffen ont as ber belln envire trong abia Region - hòt er unterstraicht der regional assessor van sprochminderhaitn Luca Guglielmi - ber klòffen nèt lai va na’m ont tovln: de toponomastik ist gadenk, identitet, gschicht galep van insern lander.
Iberhaup, plaip offet sèll as u’gahenk ist en de na’m van staigler en Trentin-Südtirol, an tema asn beil schoa’ vour jarder hòt men an zòmmpint gamòcht pet en Lòntregiar, laider nèt tschrim s gasetz. Ias ist der moment za vongen bider u’ ont schraim s gasetz, as no en inser ausònder statut, lòk en de insern zboa Provinzn za schraim s gasetz iber de doin temen”.
Service Video
https://drive.google.com/drive/folders/1OmOEucDSq7eGzIplYmru6E0wM2IZBZeI?usp=sharing
Ibersetz gamòcht van Sprochtirl va de Tolgamoa'schòft Hoa Valzegu' ont Bersntol