Minoranza mòchena


Cultura
Lunedì, 07 Luglio 2025

En de suach van pèrgòrbetn zòmm pet EUSALP

[Mòcheno] Discover Mountain Jobs ist an summer kamp va EUSALP as noschauk en bòlt ont en de òrbetbèrkn van holz offet en de jungen as hom zbischn de 18 ont de 26 jor. Haier ist der Trentin as innlont de toalnemmer tscherlt, an zòmmtrèff as tauert drai to en Rontschai’ ont ka Tesero...


Leggi
Cultura
Venerdì, 04 Luglio 2025

Toponomastik ont kulturidentitet: ka Trea’t der earste internazionaltrèff gamòcht ver de sprochminderhaitn

[Mòcheno] S hòt se gahòltn en mitta as de zboa ont en pfinsta as de drai van heibeger en derstellsol va de Region Trentin-Südtirol der earste internazionaltrèff as de toponomastik van storische sprochminderhaitn en Balschlònt, gabellt van regional assessor as de sprochminderhaitn Luca...


Leggi
Cultura
Giovedì, 03 Luglio 2025

Toponomastica e identità culturale: a Trento il primo convegno internazionale dedicato alle minoranze linguistiche

Si è svolto ieri e oggi nella sala di rappresentanza della Regione Trentino-Alto Adige/Südtirol il primo convegno internazionale sulla toponomastica delle minoranze linguistiche storiche in Italia, promosso dall’assessore regionale alle minoranze linguistiche Luca Guglielmi, in...


Leggi
Cultura
Giovedì, 03 Luglio 2025

Bersntoler ont zimbarn, de radiosendungen as klòffen van zboa taitscha gamoa’schòftn s sai’ as Rai Play Sound

[Mòcheno] De Struttura Programmi van sitz va der Rai va Trea’t, pet de hilf van Kulturinstitutn va Palai en Bersntol ont en Kulturinstitut va Lusern, hòt zuagaleick mearer stickler va radiosendungen pet en titl “Le lingue germaniche del Trentino. Mòcheno e cimbro dal principio”. De...


Leggi
Cultura
Martedì, 01 Luglio 2025

Argealpprais 2025, tschèrlt de pestn van Trentin

[Mòcheno] Gem bèrt en de projektn as leing en earste plòtz ont en an ausòndern, original ont bidernomòchen vurm de òrbetaussicht en de jungen as lem en de alpinelander: der doi der tema en de mitt van Argealpprais 2025, bail en jor va de presidenz va de autonome Provinz va Trea’t,...


Leggi
Cultura
Venerdì, 27 Giugno 2025

“De Provinz lòk bissn”, men sicht der 19° trèff - 2025

[Mòcheno] An trèff as lòk sechen a por kultural trèffn: der Umgekearte teater, an trèff as de gschicht ont as de zukunft van ladiner, de museum vourtschbinnen va de provinzal Ouberregiar, de ausstell asn plòtz van baiber en de zimbrische gamoa’schòft. De doin de temen van 19°...


Leggi
Cultura
Venerdì, 20 Giugno 2025

ORF 1 ont ORF Sport klor asn gònze trentinische lònt

[Mòcheno] Sait en pfinsta af de 19 van prochet 2025, men mu sechen klor ORF 1 ont ORF Sport asn gònze Trentinische lònt. Finz vour a por bochen ist moglech gaben za sechen de osterraiche ORF lai en a toal platz van Trentin, ont iaz, gèltsgott en an projekt as geat um en de politik va...


Leggi
Cultura
Lunedì, 16 Giugno 2025

Lòntumpau ont alpine lòntschòft

[Mòcheno] Ver zboa to en Palai en Bersntol hòt men drauklòfft asn derhòltn de pèrgheff ont as de lòntumpau ver za mòchen bider lem de alpine lòntschòft, bail an trèff organisiart van TSM-STEP Schual ver en Lòntregiar ont ver de Lòntschòft, zòmm pet en Bersntoler Kulturinstitut....


Leggi
Cultura , Europa e attività internazionali
Domenica, 15 Giugno 2025

En Volkskunstmuseum va Innsbruck de schual va de bersntoler gamoa’schòft van a vòrt ont va hait

[Mòcheno] Durch an kritischn plick as en lem van a vòrt, de ausstell en Volkskunstmuseum va Innsbruck “unRècht! Gschicht va sozialeta unrèchtigkaitn” as ist toal van Museumjor 2025 va de Euregio, lont inn de lait za tschbinnen drau as an ettlena bitchtega ont prenneta questionen va...


Leggi
Cultura
Venerdì, 13 Giugno 2025

Lòntumpau ont alpine lòntschòft

[Mòcheno] Ver zboa to, as de draizena ont as de viarzena van prochet, en Palai en Bersntol, bart men drautschbinnen asn derhòltn de pèrgheff ont as de lòntumpau ver za mòchen bider lem de alpine lòntschòft, bail an trèff organisiart van TSM-STEP Schual ver en Lòntregiar ont ver de...


Leggi
Cultura
Giovedì, 12 Giugno 2025

Sguardi/Plick, heff ont lòntschòftn van Bersntol, van 15 va prochet finz en de 28 va leistagst

[Mòcheno] En sònsta as de 14 van prochet kan Filzerhof en Vlarotz tuat au de austell “Sguardi/Plick”, heff ont lòntschòft van Bersntol, a gschicht van bersntoler architekturn as sai’ de òrbet va jorhundertn va zòmmlem van mentsch ont va der natur. Der pasuach va de ausstell leik...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 11 Giugno 2025

De ist guat garift de edizion 2024-25 van "Euregio trèfft de schualn"

[Mòcheno] Interaktiv vourstelln, diskussion, tschbinn ont learspiln as de temen va de zòmmòrbet aus de grenz, gschicht, ausònderkait va de sproch ont òndra sòchen as enteressiarn va glaim de istituzion ont de lòntschòft: der projekt 'Euregio trèfft de schualn' hòt guat sperrt s...


Leggi
Cultura
Giovedì, 22 Maggio 2025

Euregio, roasn en Tirol, Südtirol ont en Trentin ver a jor a’ne grenzn

[Mòcheno] Roasn en Tirol, Südtirol ont Trentin pet en zuch, der bus ont s soalpont ver a gònzes jor pet an oa’zege zeitl: der Euregio Ticket bart kirzlech eppes boreges sai’. S hom s es tsòk der president van Euregio ont va de Autonome Provinz va Poazn Arno Kompatscher zòmm pet en...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 21 Maggio 2025

Zòmmtrèff en Robaan van taitschn sprochgamoa’schòftn

[Mòcheno] En sunta, en Robaan, oa’n van zentren va der zimbrische gamoa'schòft van hoaeim va Asiago, hòt se gahòltn de jorzòmmriaf van Komitat van taitschn- historischen- sprochinseln en Balschlònt. Der Komitat, as augòngen ist en 2002, klaup zua innrichtn ont vraischòftn as...


Leggi
Cultura
Martedì, 20 Maggio 2025

Hilf ver en auzigln en pèrg ont ver za schutzn de biodiversitet va de lòntschòft, vrong vour de 30 van prochet

[Mòcheno] S hòt zait finz as de draisk van prochet ver za stelln vour de vrong asn bando enviretrong va de Provinz ver za schutzn ont bèrt gem en de lòntschòft ont en de hirtschòft. Pet an total va 3,2 milionen va euro, de doi hilf billt envire trong de projektn as belln verpessern de...


Leggi
Cultura
Martedì, 20 Maggio 2025

Va de 19 van moi de vrong ver za gem bider lem en de derver as reskiarn za kemmen verlòk

[Mòcheno] Van ma’ta as de 19 van moi ist moglech vourstelln de vrong ver za kriang an paitrog ver za derhòltn ont verpessern de pahalter as stea’ en de 32 trentinische gamoa’n as toalmòchen van sperimentalprojekt ver za mòchen bider lem de derver as reskiarn za kemmen verlòk. Der...


Leggi
Cultura
Martedì, 13 Maggio 2025

Europeische ta van miln, de naiekaitn en Trentin

[Mòcheno] De Autonome Provinz va Trea’t kennt en de etnografesn museum, en de ekomuseum ont en de zentrum en de beiln as bèrt gem kimmp en de materialkultur, en de tròchtn ont en de kennen, a strategipahalter ver za gem bèrt en lònt. Lebeta platz va gadònkn ont identitet, de doi...


Leggi
Cultura
Venerdì, 18 Aprile 2025

Verkear en Bersntol, s sai’ noch de gare ver de òrbetn za leing en sicherkait

S geat envire der iter ver za prauchen de zuazoln u’gahenk en projekt Derver van PNRR as secht der Trentin òrbetn pet Palai en Bersntol ont s Bersntol.  Men ist noch za za mòchen a gara kuriart va Apac ver za mòchen drai òrbetn ver za leing en sicherkait ont verpessern de ben en de...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 16 Aprile 2025

Jungenrot Eusalp, s hòt zait ver za schraim se inn finz as de 31 van moi

[Mòcheno] Bètterbècksln, s ovòll va de biodiversitet ont s òlbe mear verkear as de strosn van telder: der alpineplòtz ist noch za belln verstea’ bos as men mechet tea’ turch a zòmmòrbet van mearer regionen va de Europeische Union ver de Alpineregion (Eusalp), asou as de...


Leggi
Cultura
Venerdì, 11 Aprile 2025

An projekt ver de katalogasion va sèll as galòt hòt der Giuseppe Šebesta

[Mòcheno] Der poemesch etnograf Giuseppe Šebesta (1919-2005) hòt s sai’ gònz lem praucht za nemmen au informazionen as en lem ont as de gschicht van gamoaschòft van Alpn, der hòt zuaklaup vil material as ist kemmen praucht ver de konferenzn ont ver de publikasionen ont iberhaup za...


Leggi
Cultura
Giovedì, 10 Aprile 2025

En Palai en Bersntol ist u’gaheift der workshop asn derhòltn de lòntumpau

Holz ont stoa’ sai’ de materialn as men praucht ver za paun de heff van pèrng: sai’ dinger as men vinnt asn lònt ont as de kemmen praucht en de haiser van pèrg ont as mòchen ònderst ausschaung de lòntschòft van Bersntol. Van hoff, as ist zan mearestn gamòcht van doin...


Leggi
Cultura
Venerdì, 04 Aprile 2025

De jungen kennen de alpine regionen pet Arge Alp ont Yoalin: men kònn kriang 150 zeitler Interrail

[Mòcheno] Va Trea’t ka Innsbruck ont dòra en de Schbaiz verpai ver Munchen, finz ka Lione ont bider zaruck turch Milan: der doi ist lai oa’n van roasn as men mu mòchen pet an oa’zege zeitl Interrail as geat en 33 Lander ont 30.000 platz pet an oa’zege zuch pass, turch de alpn...


Leggi
Cultura
Giovedì, 03 Aprile 2025

"Schaung envire", en Prixen de innbaich van Jor van Museum van Euregio 2025

[Mòcheno] oalnemmen ont glaich sai’ vour en gasetz: s ist sèll as pfrok hòt der Michael Gaismair en 1525, as ist gaben der vourstea’ner van pauerkriag en Tirol ont en Sòlzburg. Vinfhundert jor derno, s Jor van Museum van Euregio 2025 denkter, no en spruch “schaung envire”, asn...


Leggi
Cultura
Giovedì, 27 Marzo 2025

De artificial tschaikait ver de vicherlontschòft ver de zukunft, der Tirol trok vour der nai projekt Arge Alp

[Mòcheno] S heiven se va de temperatur, zaitn va truckenkait ont ausòndern meteorologischen fenomene: de bècksln van bètter sai’ stòrch as de perg alpine balder aa. De auskeareta schon en de balder passiarn òlbe ofters ont s sai’ noat groasa òrbetn ver za leing sa en plòtz. En de...


Leggi
Cultura , Istruzione e formazione
Giovedì, 27 Marzo 2025

Studentn va de Hoa Pildung en pasuach ka der bersntoler gamoa’schòft

[Mòcheno] En ma’ta sai’ kemmen en pasuach ka der bersntoler gamoa’schòft de Studentn va de Hoa Pildung va der ENAIP va Villazzan. Der to, as klòfft hòt van bersntoler heff, hòt se austoalt en zboa momentn. Zan earst hom se se pfuntn en de gamoa’sol va Palai. De studentn hom...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 26 Marzo 2025

Sprochminderhaitn, u’ganommen s austoaln van 720 tausnt euro van Provinzalfond

[Mòcheno] Pet a mosnemm u’ganommen va de Provinzaljunta no en vourtschbinn van president Maurizio Fugatti, s ist toalt kemmen s Provinzalfond ver de lokaln sprochminderhaitn, as ver en 2025/2026 va 726.517,24 euro ist. Derzuagem s pflichtrot va de Konferenz van Minderhaitn en sitz va de...


Leggi
Cultura
Martedì, 18 Marzo 2025

S bersntolerisch aa en To va de òlt Mearsprochegkait

[Mòcheno] Der To va de òlt Mearsprochegkait, as va mearer jarder gahòltn kimmp, kimmp organisiart va de Universitet va Paozn en sitz va Priksen ver za gem en de studentn van ladinischen ont van taitschn hoachnschualn van Sudtirol elementn za meing verstea’ abia as auschaukt ont abia as...


Leggi
Cultura
Venerdì, 07 Marzo 2025

Akademi van Euregio 2025: de jungen meing se innschraim

[Mòcheno] Klòffen iber en lem as de pèrng, iber en alpine habitat ont iber de bètterbècksln, kennen de burtzn van Euregio Tirol-Südtirol-Trentin ont toalnemmen en europeische Forum va Alpbach: de doin ont vil òndra sai’ de moglechkaitn as de Akademi van Euregio 2025 gip. De òrbet...


Leggi
Cultura
Giovedì, 06 Marzo 2025

“Junga as de pèrng: projektn va lem, va òrbet, va bèrk”, s vonk u’ der Argealpprais 2025

[Mòcheno] Pet en titl “Junga as de pèrng: projektn va lem, va òrbet, va bèrk” de autonome Provinz va Trea’t, as haier president ist va de Òrbetgamoa’schòft, hòt tschèrlt abia trogtema der Argealpprais 2025, asou za gem stimm en de pèrngplatz tschèrlt ver za lem òll to,...


Leggi
Cultura , Europa e attività internazionali
Venerdì, 31 Gennaio 2025

Euregio Brussels School 2025: vrong offet finz as de 28 van hourneng

[Mòcheno] Schaung bos as tea’ de europeische istituzionen ka Bruxelles, verstea’ abia as òrbetet de europeische Union ont de international diplomati, klòffen pet de politiker ont hoacha viarer ont kriang kreditn ECTS (European Credit Transfer System) ver en aigene kurs va riftitl:...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 29 Gennaio 2025

De viarskeste Konferenz van Sprochminderhatin, Marchiori: " Bichtega temen ver hait ont ver en sèll as bart sai’ van insern gamoa’schòftn"

[Mòcheno] De hòt se gahòlten en eirta as de 28 van genner en Sol Trentino, kan sitz va Piazza Dante, de viarskeste Konferenz van Sprochminderhaitn as de ist vourtzetzt kemmen van provinzalassessor en de politik ver en haus, de pahalter, der demanio ont s unterstitzn van kennen de Autonomi...


Leggi
Cultura
Venerdì, 24 Gennaio 2025

Va de Tolgamoa’schòft an ecografo ver Villa Rosa

[Mòcheno] Der radiologische krònkendinst van riabilitativ spitol va Persn der Villa Rosa bart meing hom an nain ecografo va de naieste generazion, gèltsgott en birkle bèrt gaschenk va de Tolgamoa’schòft Hoa Valzegu’ ont Bersntol ont van an paitrog va de Fondazion va de Pònk va de...


Leggi
Cultura
Martedì, 21 Gennaio 2025

ARGE ALP 2025, pet en trèff van “Draier van Presidenz” embiart s jor pet de regiarung van trentin

[Mòcheno] S ist u’pfònk s jor pet de regiarung va de autonome Provinz va Trea’t va Arge Alp. S hòt se gahòltn en pfinsta as de 16 van genner en sitz va Piazza Dante der earste istituzionaltrèff van “Draier van Presidenz”: de vicepresident Francesca Gerosa hòt se troffen pet de...


Leggi
Cultura
Venerdì, 17 Gennaio 2025

Summerkursn full immersion as englesch ont as taisch, offet de zaitn ver za schraim se inn

[Mòcheno] S hòt zait finz um viara nomitto van eirta as de 11 van hourneng 2025 ver za stelln vour de vrog ver za nemmen toal en programm meivernse en auslònt organisiart va de provinzal amministrazion, ver za meing mòchen kursn full immersion as englesch ont as taitsch as tauern drai...


Leggi
Attualità , Cultura
Giovedì, 16 Gennaio 2025

Offet de zaitn ver za schraim se inn en “Programm Jungaobècksln”

[Mòcheno] S hòt zait finz as de 28 van hourneng za nemmen toal en de viaraontzboa’sksteste edizion van “Programm Jungaobècksln”, naiekait organisiart van Omt va Oa’vòche Mission (UMSe) Lòntzòmmhòlt ont gilt gem en trentinische sozialzuazoln en auslònt - internazional...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 03 Gennaio 2025

Naia regln ver za hèlven de birtschòft tscheft en de pèrg platz

[Mòcheno] Pet en zil za unterstitzn s nòchperhondl ont mòchen nèt vliachen de lait as lem aus de stòtt, de Provinzaljunta hòt u’ganommen a bichtega untersuach van virm ver za gem paitrong ver za hèlven de birtschòft tscheft en de pèrg platz.  “Pet de nain virm bill ber gem de...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 03 Gennaio 2025

Rosmini, Russell, Curie ont Martini, de doin sai’ de schualn van Made en Italy en Trentin van schualjor as kimmp

[Mòcheno] De sai’ viara de trentinisce schualinnricht as van leistagest as kimmp barn auleing der nai schualring Made en Italy (LMI). S hòts es vour de mosnemm vourtschbunnen va de vicepresident ont assessoreren va de u’lear Francesca Gerosa u’ganommen va de Provinzaljunta. Derno as...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 02 Gennaio 2025

“Lem”, austoalt de zaitschrift van Bersntoler Kulturinstitut zòmm pet en klender 2025

[Mòcheno] Der nai numer van Lem, de zaitschrift van Bersntoler Kulturinstitut as tschickt kimmp umansist en de familie van Tol, en de sèlln as iaz lem umanònder en Trentin ont en de bèlt ont en de innrichtungen ont vraischòftn as zòmmpuntn sai’, hòt stickler as bersntolerisch,...


Leggi
Cultura , Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 20 Dicembre 2024

De referatn en internazionalet convegno va schnmikeal as en bersntolerisch sai’ iaz online

[Mòcheno] “De bèlt um ins, s bersntolerisch ont òndra taitscha sprochen: strategin ont aussichtn” ist der titl van bichte internazionalet convegno as se gahòltn hòt en Palai en Bersntol va de 10 as de 12 van vouder mu’net va schanmikeal. Bail de drai ta va austausch as en tema, de...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 20 Dicembre 2024

"Sim to en Bersntol": men kònnt sechen an nain trèff

[Mòcheno] S kimmp bider galòk sechen der trèff van òllboch nochrichtzait va de bersntoler sprochminderhait. En doi trèff, as s ist der numer 958, Luca Puecher, Pirgermoaster va Garait, vourstellt de òrbetn gamòcht durch en jor; Mear as simsk de packler as de Alpini va Garait barn...


Leggi