Minoranza mòchena


Cultura
Venerdì, 18 Aprile 2025

Verkear en Bersntol, s sai’ noch de gare ver de òrbetn za leing en sicherkait

S geat envire der iter ver za prauchen de zuazoln u’gahenk en projekt Derver van PNRR as secht der Trentin òrbetn pet Palai en Bersntol ont s Bersntol.  Men ist noch za za mòchen a gara kuriart va Apac ver za mòchen drai òrbetn ver za leing en sicherkait ont verpessern de ben en de...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 16 Aprile 2025

Jungenrot Eusalp, s hòt zait ver za schraim se inn finz as de 31 van moi

[Mòcheno] Bètterbècksln, s ovòll va de biodiversitet ont s òlbe mear verkear as de strosn van telder: der alpineplòtz ist noch za belln verstea’ bos as men mechet tea’ turch a zòmmòrbet van mearer regionen va de Europeische Union ver de Alpineregion (Eusalp), asou as de...


Leggi
Cultura
Venerdì, 11 Aprile 2025

An projekt ver de katalogasion va sèll as galòt hòt der Giuseppe Šebesta

[Mòcheno] Der poemesch etnograf Giuseppe Šebesta (1919-2005) hòt s sai’ gònz lem praucht za nemmen au informazionen as en lem ont as de gschicht van gamoaschòft van Alpn, der hòt zuaklaup vil material as ist kemmen praucht ver de konferenzn ont ver de publikasionen ont iberhaup za...


Leggi
Cultura
Giovedì, 10 Aprile 2025

En Palai en Bersntol ist u’gaheift der workshop asn derhòltn de lòntumpau

Holz ont stoa’ sai’ de materialn as men praucht ver za paun de heff van pèrng: sai’ dinger as men vinnt asn lònt ont as de kemmen praucht en de haiser van pèrg ont as mòchen ònderst ausschaung de lòntschòft van Bersntol. Van hoff, as ist zan mearestn gamòcht van doin...


Leggi
Cultura
Venerdì, 04 Aprile 2025

De jungen kennen de alpine regionen pet Arge Alp ont Yoalin: men kònn kriang 150 zeitler Interrail

[Mòcheno] Va Trea’t ka Innsbruck ont dòra en de Schbaiz verpai ver Munchen, finz ka Lione ont bider zaruck turch Milan: der doi ist lai oa’n van roasn as men mu mòchen pet an oa’zege zeitl Interrail as geat en 33 Lander ont 30.000 platz pet an oa’zege zuch pass, turch de alpn...


Leggi
Cultura
Giovedì, 03 Aprile 2025

"Schaung envire", en Prixen de innbaich van Jor van Museum van Euregio 2025

[Mòcheno] oalnemmen ont glaich sai’ vour en gasetz: s ist sèll as pfrok hòt der Michael Gaismair en 1525, as ist gaben der vourstea’ner van pauerkriag en Tirol ont en Sòlzburg. Vinfhundert jor derno, s Jor van Museum van Euregio 2025 denkter, no en spruch “schaung envire”, asn...


Leggi
Cultura
Giovedì, 27 Marzo 2025

De artificial tschaikait ver de vicherlontschòft ver de zukunft, der Tirol trok vour der nai projekt Arge Alp

[Mòcheno] S heiven se va de temperatur, zaitn va truckenkait ont ausòndern meteorologischen fenomene: de bècksln van bètter sai’ stòrch as de perg alpine balder aa. De auskeareta schon en de balder passiarn òlbe ofters ont s sai’ noat groasa òrbetn ver za leing sa en plòtz. En de...


Leggi
Cultura , Istruzione e formazione
Giovedì, 27 Marzo 2025

Studentn va de Hoa Pildung en pasuach ka der bersntoler gamoa’schòft

[Mòcheno] En ma’ta sai’ kemmen en pasuach ka der bersntoler gamoa’schòft de Studentn va de Hoa Pildung va der ENAIP va Villazzan. Der to, as klòfft hòt van bersntoler heff, hòt se austoalt en zboa momentn. Zan earst hom se se pfuntn en de gamoa’sol va Palai. De studentn hom...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 26 Marzo 2025

Sprochminderhaitn, u’ganommen s austoaln van 720 tausnt euro van Provinzalfond

[Mòcheno] Pet a mosnemm u’ganommen va de Provinzaljunta no en vourtschbinn van president Maurizio Fugatti, s ist toalt kemmen s Provinzalfond ver de lokaln sprochminderhaitn, as ver en 2025/2026 va 726.517,24 euro ist. Derzuagem s pflichtrot va de Konferenz van Minderhaitn en sitz va de...


Leggi
Cultura
Martedì, 18 Marzo 2025

S bersntolerisch aa en To va de òlt Mearsprochegkait

[Mòcheno] Der To va de òlt Mearsprochegkait, as va mearer jarder gahòltn kimmp, kimmp organisiart va de Universitet va Paozn en sitz va Priksen ver za gem en de studentn van ladinischen ont van taitschn hoachnschualn van Sudtirol elementn za meing verstea’ abia as auschaukt ont abia as...


Leggi
Cultura
Venerdì, 07 Marzo 2025

Akademi van Euregio 2025: de jungen meing se innschraim

[Mòcheno] Klòffen iber en lem as de pèrng, iber en alpine habitat ont iber de bètterbècksln, kennen de burtzn van Euregio Tirol-Südtirol-Trentin ont toalnemmen en europeische Forum va Alpbach: de doin ont vil òndra sai’ de moglechkaitn as de Akademi van Euregio 2025 gip. De òrbet...


Leggi
Cultura
Giovedì, 06 Marzo 2025

“Junga as de pèrng: projektn va lem, va òrbet, va bèrk”, s vonk u’ der Argealpprais 2025

[Mòcheno] Pet en titl “Junga as de pèrng: projektn va lem, va òrbet, va bèrk” de autonome Provinz va Trea’t, as haier president ist va de Òrbetgamoa’schòft, hòt tschèrlt abia trogtema der Argealpprais 2025, asou za gem stimm en de pèrngplatz tschèrlt ver za lem òll to,...


Leggi
Cultura , Europa e attività internazionali
Venerdì, 31 Gennaio 2025

Euregio Brussels School 2025: vrong offet finz as de 28 van hourneng

[Mòcheno] Schaung bos as tea’ de europeische istituzionen ka Bruxelles, verstea’ abia as òrbetet de europeische Union ont de international diplomati, klòffen pet de politiker ont hoacha viarer ont kriang kreditn ECTS (European Credit Transfer System) ver en aigene kurs va riftitl:...


Leggi
Cultura
Mercoledì, 29 Gennaio 2025

De viarskeste Konferenz van Sprochminderhatin, Marchiori: " Bichtega temen ver hait ont ver en sèll as bart sai’ van insern gamoa’schòftn"

[Mòcheno] De hòt se gahòlten en eirta as de 28 van genner en Sol Trentino, kan sitz va Piazza Dante, de viarskeste Konferenz van Sprochminderhaitn as de ist vourtzetzt kemmen van provinzalassessor en de politik ver en haus, de pahalter, der demanio ont s unterstitzn van kennen de Autonomi...


Leggi
Cultura
Venerdì, 24 Gennaio 2025

Va de Tolgamoa’schòft an ecografo ver Villa Rosa

[Mòcheno] Der radiologische krònkendinst van riabilitativ spitol va Persn der Villa Rosa bart meing hom an nain ecografo va de naieste generazion, gèltsgott en birkle bèrt gaschenk va de Tolgamoa’schòft Hoa Valzegu’ ont Bersntol ont van an paitrog va de Fondazion va de Pònk va de...


Leggi
Cultura
Martedì, 21 Gennaio 2025

ARGE ALP 2025, pet en trèff van “Draier van Presidenz” embiart s jor pet de regiarung van trentin

[Mòcheno] S ist u’pfònk s jor pet de regiarung va de autonome Provinz va Trea’t va Arge Alp. S hòt se gahòltn en pfinsta as de 16 van genner en sitz va Piazza Dante der earste istituzionaltrèff van “Draier van Presidenz”: de vicepresident Francesca Gerosa hòt se troffen pet de...


Leggi
Cultura
Venerdì, 17 Gennaio 2025

Summerkursn full immersion as englesch ont as taisch, offet de zaitn ver za schraim se inn

[Mòcheno] S hòt zait finz um viara nomitto van eirta as de 11 van hourneng 2025 ver za stelln vour de vrog ver za nemmen toal en programm meivernse en auslònt organisiart va de provinzal amministrazion, ver za meing mòchen kursn full immersion as englesch ont as taitsch as tauern drai...


Leggi
Attualità , Cultura
Giovedì, 16 Gennaio 2025

Offet de zaitn ver za schraim se inn en “Programm Jungaobècksln”

[Mòcheno] S hòt zait finz as de 28 van hourneng za nemmen toal en de viaraontzboa’sksteste edizion van “Programm Jungaobècksln”, naiekait organisiart van Omt va Oa’vòche Mission (UMSe) Lòntzòmmhòlt ont gilt gem en trentinische sozialzuazoln en auslònt - internazional...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 03 Gennaio 2025

Naia regln ver za hèlven de birtschòft tscheft en de pèrg platz

[Mòcheno] Pet en zil za unterstitzn s nòchperhondl ont mòchen nèt vliachen de lait as lem aus de stòtt, de Provinzaljunta hòt u’ganommen a bichtega untersuach van virm ver za gem paitrong ver za hèlven de birtschòft tscheft en de pèrg platz.  “Pet de nain virm bill ber gem de...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 03 Gennaio 2025

Rosmini, Russell, Curie ont Martini, de doin sai’ de schualn van Made en Italy en Trentin van schualjor as kimmp

[Mòcheno] De sai’ viara de trentinisce schualinnricht as van leistagest as kimmp barn auleing der nai schualring Made en Italy (LMI). S hòts es vour de mosnemm vourtschbunnen va de vicepresident ont assessoreren va de u’lear Francesca Gerosa u’ganommen va de Provinzaljunta. Derno as...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 02 Gennaio 2025

“Lem”, austoalt de zaitschrift van Bersntoler Kulturinstitut zòmm pet en klender 2025

[Mòcheno] Der nai numer van Lem, de zaitschrift van Bersntoler Kulturinstitut as tschickt kimmp umansist en de familie van Tol, en de sèlln as iaz lem umanònder en Trentin ont en de bèlt ont en de innrichtungen ont vraischòftn as zòmmpuntn sai’, hòt stickler as bersntolerisch,...


Leggi
Cultura , Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 20 Dicembre 2024

De referatn en internazionalet convegno va schnmikeal as en bersntolerisch sai’ iaz online

[Mòcheno] “De bèlt um ins, s bersntolerisch ont òndra taitscha sprochen: strategin ont aussichtn” ist der titl van bichte internazionalet convegno as se gahòltn hòt en Palai en Bersntol va de 10 as de 12 van vouder mu’net va schanmikeal. Bail de drai ta va austausch as en tema, de...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 20 Dicembre 2024

"Sim to en Bersntol": men kònnt sechen an nain trèff

[Mòcheno] S kimmp bider galòk sechen der trèff van òllboch nochrichtzait va de bersntoler sprochminderhait. En doi trèff, as s ist der numer 958, Luca Puecher, Pirgermoaster va Garait, vourstellt de òrbetn gamòcht durch en jor; Mear as simsk de packler as de Alpini va Garait barn...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Martedì, 17 Dicembre 2024

De noatbaiterhilf kimmp gabèckslt

[Mòcheno] S bart bider kemmen organisiart, van earste to van jor as kimmp, der dinst va noatbaiterhilf. En vraita as de 13 van schantònderer de Provinzaljunta, no a vourtschbinn van assessor en de tsunthait ont sozial politik Mario Tonina, hòt gem de nain adrèssn ont schicht en de...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Martedì, 17 Dicembre 2024

Lear Zentrum as de autonomi, u’tsòk de auskenneta toalnemmer van Komitat

[Mòcheno] Men vonk u’ za sechen s u’vòng van “Lear Zentrum as de autonomi”, a vourtschbinn augòngen bail der trèff van 50° jor van Zboate statut va Autonomi, bider pfaiert as de 5 van leistagest bail der To va de Autonomi, as hòt se gahòlten ka Borghetto: pet a mosnemm...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 16 Dicembre 2024

Taitscha sender ORF 1 ont ORF Sport, galuckt en Palai en Bersntol aa

[Mòcheno] De Provinzaljunta, no de vourtschbinn van president Maurizio Fugatti, hòt gem der u’vong ver za leing zan plòtz der dinst ver za bider baitergem de taitschn sender ORF 1 ont ORF Sport, ont meing asou versterchern de schòltkròft ont versichern a pessera qualitet van sender...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 16 Dicembre 2024

S geat au de vraischòft “Artikl 6”: a naia stòttnètz ver de sprochminderhaitn

[Mòcheno] S ist kemmen vourstellt ka Roma, en Sol van Institut Santa Maria in Aquiro, bou as toalganommen hom bolten derstelltn van lokal innrichtn, de nai Vraischòft “Artikl 6”, no en artikl 6 va de Balschkostituzion, as bill stitzn de sprochminderhaitn turch an innhòltnètz as gip...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Martedì, 10 Dicembre 2024

Sprochminderhaitn: vernaiert de toalnemmer van Klòfftisch

[Mòcheno] Pet a naia mosnemm de Provinzaljunta hòt u’ganommen de vourtschbinn van president Maurizio Fugatti za vernaiern de toalnemmern van Klòfftisch van sprochminderhaitn, sai’ kemmen derstellt de toalnemmer as barn en toalmòchen.  Der Klòfftisch, gamòcht sait hourneng 2012 -...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 09 Dicembre 2024

De Provinzaljunta en Palai en Bersntol

[Mòcheno] S gea’ envire de trèffn “aus sitz” va de Provinzaljunta as en vraita as de secksa van schantandrea hòt se zòmmtroffen en Palai en Bersntol. Za nemmen u’ der president Maurizio Fugatti, de vicepresident Francesca Gerosa ont de òndern provinzal assessorn sai’ gaben der...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Lunedì, 02 Dicembre 2024

S guat plaim za schual bail de digital zaitn, de nain viarungzoachen va de trentinische schual

[Mòcheno] U’ganommen en vraita as de 22 van òlderhaileng va de provinzal Junta no de vourtschbinn va de vicepresident ont lear, kultur ont sport, politik ver de familia, ver de jungen ont ver de glaichen moglechkaitn assessor Francesca Gerosa de “Zoachenviarung ver en guat plaim en de...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 29 Novembre 2024

"Sim to en Bersntol": men kònnt sechen an nain trèff

[Mòcheno] S kimmp bider galòk sechen der trèff van òllboch nochrichtzait va de bersntoler sprochminderhait. En doi trèff, as s ist der numer 955, s'vaier ka de earstescshaul ont en kindergòrtn en Vlarotz, ober s’ist lai an esercitazion. En pfinzta as de vierzehna de vraibellega...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 28 Novembre 2024

En Trentin keart de presidenz van Arge Alp, de leistn organisiar ont regiaraktn

[Mòcheno] As de 25 van schanmikeal de autonome Provinz va Trea’t hòt ogabèckslt der Canton Ticino ont hòt kriak de presidenz van Arge Alp, u’stellt za paroatn, organisiarn ont noschaung en de istituzionaln òrbetn va de òrbetgamoa’schòft van Alpine regionen finz en de ònder...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Mercoledì, 27 Novembre 2024

De nainontdraiskeste Konferenz van Sprochminderhaitn vourgahòlten van asesor Marchiori

[Mòcheno] De hòt se gahòlten en mitta vria af de 20 van òlderhaileng en Sol Trentin, kan sitz va Piazza Dante de nainontdraiskeste Konferenz van Sprochminderhaitn, as vourgahòlten kemmen ist van provinzalasesor en de politik ver en haus, de pahalter, der demanio ont s unterstitzn van...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Sabato, 23 Novembre 2024

"Sim to en Bersntol": men kònnt sechen an nain trèff

[Mòcheno] S kimmp bider galòk sechen der trèff van òllboch nochrichtzait va de bersntoler sprochminderhait. En doi trèff, as s ist der numer 954, an Provinzalrot ver de sprochminderhaitn: en eirta ka Trean’t hòt se gahòltn en earst trèff van Provinzalrot ver de Ladiner, de...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Sabato, 23 Novembre 2024

"Sim to en Bersntol": in onda una nuova puntata

Torna l’appuntamento con il notiziario settimanale della comunità di minoranza linguistica mòchena. In questa puntata, la numero 954, minoranze linguistiche protagoniste martedì 19 novembre per la prima seduta speciale del Consiglio Provinciale dedicata interamente a ladini, mòcheni e...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Venerdì, 15 Novembre 2024

Bèrven aro de klòffzai' ver za nemmen inn de lait as toaretkronketn hom

[Mòcheno] Versichern en de lait as toaretnkronketn hom, ungefèr vinfhundert en Trentin, de moglechkait za meing hom de òllgamoa’dinstn, zan earstn de sèlln as kearn de tsunthait, ober aa, meing gea’ za schaung an austellung oder gea’ kan teater oder nochrichtn gem ont u’learnen...


Leggi
Attualità , Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 07 Novembre 2024

Junga ladiner, bersntoler ont zimber mittln va de aigene sproch ont lokal kultur

[Mòcheno] De vourtschbinn ist oa’vòch ober bolten nutziket: zuaziachen de jungen as toalmòchen va de ladiner, bersntoler ont zimber gamoa’schòftn en de strategi as zuakearnen, aa bavai jungen as hom de sèll elt schaung nèt de television ont de ausdruck. De vourtschbinn van Omt ver...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità , Istruzione e formazione
Giovedì, 31 Ottobre 2024

Kennen de bersntoler gamoa’schòft, garift de aktivitet van schualer va de schual “Andreatta” va Persn

[Mòcheno] Ver za kennen se pesser en de schual ont abia gamoa’schòftn ont ver za kennen der territorium as nèt asou vèrr steat, de Zboateschual va earste grad “C. Andreatta” va Persn as aunimmt aa de schualer as kemmen van gònze Tol ont alura van bersntoler derver aa, hòt...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 31 Ottobre 2024

"Sim to en Bersntol": men kònnt sechen an nain trèff

[Mòcheno] S kimmp bider galòk sechen der trèff van òllboch nochrichtzait va de bersntoler sprochminderhait. En doi trèff, as s ist der numer 951, learnen s'Bersntolersch. Men geat virbet pèt de Kursn organizziart van Schualinstitut “Pergine 1” ka de Earsteschual en Vlarotz. Kestn...


Leggi
Famiglia, sociale e comunità
Giovedì, 31 Ottobre 2024

"Sim to en Bersntol": in onda una nuova puntata

Torna l’appuntamento con il notiziario settimanale della comunità di minoranza linguistica mòchena. In questa puntata, la numero 951, a lezione di Mòcheno. Proseguono i corsi per adulti organizzati dall'Istituto comprensivo Pergine 1 presso la scuola primaria di Fierozzo in Valle dei...


Leggi