Da frai quitung un di stòrdja vonTrentino, dar Fugatti khütt: “An bege zo vorstiana pezzar ünsar soin guat zo redjranaz sèlbart”
In Stiftung Caritro gezoaget ’z puach von Mauro Marcantoni
’Z izta khent gezoaget an mitta atz 15 von hornung in di saal von konferentzan vodar Stiftung Caritro ’z puach von Mauro Marcantoni: “Un caso esemplare di pacificazione etnica: Austria e Italia e la quietanza liberatoria del 1992”, boda iz khent auz gètt sidar bintsche vor Grenzen/Confini vodar Stiftung Museo storico del Trentino.
Geschribet nå in briavan gevuntet in di arkìf un höarante bazta håm zo khöda di laüt bodase håm gelebet, dar tèkst kontàrt di bichtegarstn sachandar boda soin vürkhent boda, atz 11 von prachant 1992, håm gevüart in ONU zo spèrra ’z strait boda iz gest khent ågeheft in di djar sèrtzekh von Österraich kontra in Beleschlånt vor in Südtiról. A questiong boda iz asó malamentar un straordinardja z’soina uantze.
“I hån någeschuaget ditza puach un soinmar augevallt a drai sachandarn”, hatta khött dar vorsitzar vodar autonome Provìntz vo Tria, boda hatt genump toal disan trèff boma hatt geredet von bichtergarstn stèpfln vodar stòrdja von ünsarn lentar, åhevante vo balma hatt ågeheft zo redjrase sèlbart sin balda iz khent augelekk dar GECT Euregio Tiról-Südtiról-Trentino.
“Azpe vorsitzar von Euregio hånne bokhennt in Vien di höacharstn österraichege isitutzionàl vortretar un hån vorstånt ke se höarn gåntz starch di pintom bodada iz zbisnen ünsåndarn. Ditza mocht vüarn zo höaranaz biar o mearar gepuntet un starch, ombrómm di trentinar vil vert untarschètzanse, ma bar mochanaz rendarn kunt von sèll bobar soin gest in di stòrdja, asó azpe von ünsarn burtzan un ünsar sèlbartredjranaz”, hatta no khött dar Fugatti.
In trèff håmda genump toal dar sa vorsitzar vodar autonome Prvìntz vo Poatzan, Luis Durnwalder un dar vorsitzar vodar Stiftutng Museo storico del Trentino Giorgio Postal, boda hatt gedenkht ke “durch in lång un stikhl bege boda hatt gevüart afte frai quittung, da trentinar politika un da trentinar vüarom håm gètt a groaza hånt, übarhaup in di glaiche Komisiong von Zbölve. ’Z iz genumma pensàrn afte arbat gemacht nidarzoschraiba in tèkst boda hatt zuargètt zo khemmasan drauz, dar sèll tèkst boda hatt gelekk panåndar in Pakét pinn Akòrd vo Parigi boda haltet kunt vodar 'autonomì vodar Redjong Trentino-Südtiról un von zboa autonomen Provìntzan vo Tria un Poatzan'. Asó da sèll vo Tria o. Ma mocht nèt vorgèzzan – hatta gemacht verte zo reda dar Postal – ke alle di nòrmen vürgevüart vodar glaiche Komisiong – a permanént kostituent versåmmelung vodar autonomì – soin gest ’z vorbort boma nèt hettat gemak tüan pitt mindar. Da glaiche Komisiong iz gest dar setz boda Tria un Poatzan håmse gemak ren un vorstian un in da gelaichege zait gian panåndar vorå in Stato”.
Übarsetzt von Schaltarle vor di zung von Toalkamou vodar Zimbar Hoachebene
